Odprawa dla pracownika należy się przy zwolnieniu grupowym i indywidualnym z przyczyn niedotyczących pracownika. Wysokość odprawy uzależniona jest od stażu pracy pracownika i jego wynagrodzenia za pracę. Kiedy należy się odprawa? Jak liczyć odprawę i czy jest oskładkowana?
- Odprawa – kiedy się należy?
- Czy odprawa jest oskładkowana?
- Likwidacja stanowiska pracy – odprawa
- Zwolnienie grupowe – odprawa
- Odprawa a zwolnienie za porozumienia stron
- Odprawa dla pracownika – ile wynosi?
- Odprawa – jak wyliczyć?
Odprawa – kiedy się należy?
Pracownik może liczyć na wypłatę odprawy, kiedy rozwiązywana jest z nim umowa o pracę z przyczyn od niego niezależnych. Traktuje o tym art. 8 i 10 Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Sytuacją uprawniającą do odprawy jest zwolnienie grupowe czy likwidacja stanowiska pracy, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników.
Czy odprawa jest oskładkowana?
Odprawę należy wypłacić najpóźniej do ostatniego dnia pracy. Najpóźniejszy termin wypłaty odprawy to wypłata ostatniego wynagrodzenia. Od odprawy nie odprowadza się składek, ale wymagane jest pobranie zaliczki na podatek dochodowy.
Likwidacja stanowiska pracy – odprawa
Likwidacja stanowiska pracy może podlegać pod przepisy Kodeksu pracy albo wspomnianej wyżej ustawy. Jeśli zwalniany pracownik pracuje w firmie zatrudniającej mniej niż 20 pracowników, nie przysługuje mu odprawa. U pracodawcy zatrudniającego minimum 20 pracowników taka odprawa będzie już obowiązkowa (art. 10 Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników). To tzw. rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Z powodu likwidacji stanowiska pracy nie można wypowiedzieć umowy osobie w wieku przedemerytalnym, kobiecie w ciąży i osobie przebywającej na zwolnieniu lekarskim.
Zwolnienie grupowe – odprawa
Drugim przypadkiem konieczności wypłaty odprawy jest zwolnienie grupowe. Jest to zwolnienie dokonywane przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników Dochodzi do niego z przyczyn niedotyczących pracowników w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę albo na mocy porozumienia stron. Do zwolnienia grupowego dochodzi wówczas, gdy w okresie maksymalnie 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
- 10 pracowników w przypadku zatrudniania mniej niż 100 pracowników,
- 10% pracowników w przypadku zatrudniania co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników w przypadku zatrudniania co najmniej 300 lub więcej pracowników.
Odprawa a zwolnienie za porozumienia stron
Pracownik będzie uprawniony do odprawy także, jeśli do zwolnienia doszło na mocy porozumienia stron. Będzie jednak musiał wykazał, że inicjatorem zwolnienia w tym trybie był pracodawca. Należy pamiętać, że odprawa zawsze przysługuje z powodu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niezależnych od pracownika czyli leżących po stronie pracodawcy. Najczęściej są nimi przyczyny ekonomiczne i reorganizacja zakładu pracy.
Odprawa dla pracownika – ile wynosi?
Wysokość odprawy określa art. 8 omawianej ustawy, zgodnie z którym w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
- jednomiesięcznego wynagrodzenia - zatrudnienie u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
- dwumiesięcznego wynagrodzenia - zatrudnienie u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
- trzymiesięcznego wynagrodzenia - zatrudnienie u danego pracodawcy ponad 8 lat.
W celu wykonania prawidłowego wyliczenia zlicza się wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia u danego pracodawcy, a także u poprzedniego, jeśli doszło do przejęcia zakładu pracy.
Odprawa z tytułu zwolnień grupowych nie może być wyższa niż 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę (obowiązującego w dniu rozwiązania umowy). Od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. minimalna płaca wynosi 4300,00 zł brutto. Maksymalna odprawa dla pracownika wynosi więc obecnie 64500,00 zł. Dla porównania od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. wynosiła 63630,00 zł.
Odprawa – jak wyliczyć?
Wysokość oprawy pieniężnej przy zwolnieniach ustala się na zasadach obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. W pierwszej kolejności należy ustalić podstawę wymiaru odprawy. Bierze się pod uwagę stałe składniki wynagrodzenia z miesiąca rozwiązania stosunku pracy oraz składniki zmienne wypłacone w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy poprzedzających nabycie prawo do odprawy.
Następnie mnoży się wynik czyli ustaloną podstawę wymiaru przez liczbę miesięcy za które odprawa przysługuje (1 miesiąc, 2 miesiące lub 3 miesiące). Otrzymany wynik stanowi należą kwotę odprawy z tytułu zwolnienia.
Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników:
Art. 10. [Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników] 1. Przepisy art. 5 ust. 3-6 i art. 8 stosuje się odpowiednio w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1.
Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. rok 2024 poz. 61)
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023, poz. 1465)