Złożenie przez internet wniosku o przyznanie zasiłku, elektroniczna wymiana informacji pomiędzy urzędami, przeprowadzanie wywiadu środowiskowego za pomocą e-kwestionariusza - to rozwiązania, które wprowadzić ma przygotowywana w MPiPS nowela pakietu ustaw.
W ubiegłym tygodniu skończyły się konsultacje ws. projektu nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw. Obejmuje on również zmiany w ustawach: o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, o pomocy społecznej, o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, w Prawie o ruchu drogowym, Prawie bankowym i w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Świadczenia rodzinne - wniosek o ustalenie prawa i wypłatę
Jak podkreśla resort, zmiany mają m.in. usprawnić proces składania wniosków i przyznawania świadczeń rodzinnych z funduszu alimentacyjnego oraz z pomocy społecznej. W tym celu wprowadzona ma zostać możliwość składania dokumentów przez internet oraz wymiany informacji pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w ten proces drogą elektroniczną. Umożliwi to m.in. funkcjonowanie portalu „Emp@tia - Platforma komunikacyjna obszaru Zabezpieczenia Społecznego".
Projekt przewiduje, że w formie elektronicznej będzie można złożyć wszystkie dokumenty, które można uwierzytelnić i przesyłać przez internet. Oznacza to, że w części przypadków procedury w całości - od złożenia wniosku po dostarczenie stronie decyzji - będą mogły odbywać się w formie elektronicznej.
Dokumenty składane przez osoby ubiegające się o świadczenia rodzinne oraz świadczenia z funduszu alimentacyjnego będą mogły zostać uwierzytelnione za pomocą bezpiecznego podpisu elektronicznego, profilu zaufanego ePUAP oraz specjalnej procedury umożliwiającej identyfikację poprzez dane personalne identyfikujące wnioskodawcę oraz numer ostatniej decyzji w sprawie świadczeń.
Zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego
Kolejną zmianą jest zobowiązanie organów realizujących świadczenia do samodzielnego uzyskiwania od innych podmiotów informacji i dokumentów niezbędnych do wydania decyzji w sprawie świadczeń. Chodzi o informacje dotyczące np. sytuacji dochodowej wnioskodawców, niepełnosprawności, składek na ubezpieczenie zdrowotne itp. Obecnie to osoby ubiegające się o świadczenia zobowiązane są do pozyskiwania od różnych instytucji szeregu zaświadczeń i informacji, a następnie przedstawiania ich urzędnikom. Po zmianach wnioskodawca będzie miał możliwość oświadczania o niektórych okolicznościach mających wpływ na prawo do świadczenia, a pozostałe informacje będą pobierane bezpośrednio z systemów zewnętrznych gestorów tych danych.
Nowela uszczegółowić ma także katalog podmiotów, do których pracownik socjalny lub kierownik ośrodka pomocy społecznej mogą wystąpić z wnioskiem o udzielenie informacji, które mają znaczenie dla decyzji w sprawie świadczeń z pomocy społecznej. W obecnym stanie prawnym są to sądy, organy i jednostki organizacyjne. Po wprowadzeniu zmian w tym katalogu znajdą się m.in. jednostki sektora finansów publicznych, w tym sądy, policja, ZUS, KRUS i organy administracji publicznej, a także kuratorzy sądowi, banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, pracodawcy, podmioty lecznicze, placówki edukacyjne, i organizacje pozarządowe.
W związku z tym konieczne jest umożliwienie instytucjom publicznym realizującym ustawy, na mocy których przyznawane są świadczenia, korzystania z danych gromadzonych w rejestrach utworzonych przez MPiPS. W zakresie niezbędnym do realizacji swoich zadań instytucje te będą mogły przetwarzać informacje z obszaru świadczeń rodzinnych, funduszu alimentacyjnego, pomocy społecznej oraz systemu EKSMOoN (Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności) w celu weryfikacji danych osób ubiegających się o świadczenia oraz członków ich rodzin.
Zasiłek pielęgnacyjny w 2015 r.
Obecnie dane pozyskiwane z systemów dziedzinowych są przechowywane w rejestrze centralnym jedynie w celach statystycznych i są odpersonalizowane, co uniemożliwia zidentyfikowanie konkretnego beneficjenta i pozyskanie niezbędnych informacji.
Informacje zawarte w rejestrach centralnych będą przechowywane przez określony czas, po upływie którego będzie trzeba je usunąć, dotyczyć to ma również podmiotów, którym informacje zostały udostępnione.
Ustawa ma także umożliwić powiatowym i wojewódzkim zespołom do spraw orzekania o niepełnosprawności pozyskiwanie w drodze elektronicznej informacji o sytuacji zawodowej i społecznej osób, które złożyły wniosek o ustalenie niepełnosprawności i stopnia niepełnosprawności. Dane te gromadzone będą w systemie EKSMOoN.
Zmiany mają też umożliwić dostęp do danych z systemu EKSMOoN podmiotom realizującym zadania z zakresu pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych i pomocy osobom uprawnionym do alimentów, w celu weryfikacji statusu wnioskodawcy jako osoby niepełnosprawnej i wyłącznie w zakresie, w jakim dane te stanowią kryterium przyznania konkretnego świadczenia. Chodzi o dane gromadzone m.in. przez publiczne służby zatrudnienia, ZUS, KRUS, organy emerytalne służb mundurowych i specjalnych.
Obecnie przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie przewidują możliwości udostępniania żadnych danych z systemu EKSMOoN, a organy przyznające świadczenia muszą pozyskiwać informacje o niepełnosprawności od osoby zainteresowanej, a w przypadku świadczeń z pomocy społecznej dodatkowo od zespołów orzekających. W każdym jednak przypadku następuje to w formie pisemnej, co wpływa na długość prowadzonego postępowania, jak też konieczność żądania od strony przedstawienia stosownego materiału dowodowego.
Nowela umożliwić ma także przeprowadzanie rodzinnego wywiadu środowiskowego za pomocą elektronicznego kwestionariusza. Ma to m.in. wyeliminować konieczność ręcznego przenoszenia danych z wywiadu papierowego do systemu komputerowego w ośrodku pomocy społecznej.
W zamierzeniu autorów projektu zmiany mają przyczynić się m.in. do skrócenia postępowań w sprawach przyznania świadczeń z pomocy społecznej oraz zredukowania przypadków wyłudzeń świadczeń (np. składania fałszywych oświadczeń lub prób uzyskania świadczenia w kilku miejscach w tym samym czasie).
Ustawa wprowadzić ma również zmiany w Prawie o ruchu drogowym w związku z możliwością odbierania prawa jazdy dłużnikom alimentacyjnym. W celu uproszczenia złożonych dziś procedur autorzy projektu proponują upoważnienie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego, do bezpłatnego wglądu do centralnej ewidencji kierowców. Dzięki temu urzędnik sam sprawdzi, czy dłużnik posiada prawo jazdy. Obecnie, nie mając takiej możliwości, kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy również w przypadku, gdy dłużnik nie ma uprawnienia do kierowania pojazdami.
Do katalogu podmiotów, którym udostępnia się dane lub informacje zgromadzone w centralnej ewidencji pojazdów, zostaną dodani również kierownik ośrodka pomocy społecznej i pracownik socjalny. Ma to pomóc ustaleniu sytuacji majątkowej osób ubiegających się o świadczenia z pomocy społecznej. Po zmianach ośrodek nie będzie ponosił odpłatności przy ustalaniu, czy osoba ubiegająca się o pomoc lub korzystająca z pomocy społecznej posiada pojazd.
Również w Prawie bakowym i ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych zostaną wprowadzone zmiany polegające dodaniu do katalogu podmiotów, którym bank ma obowiązek udzielenia informacji stanowiących tajemnice bankową, kierownika ośrodka pomocy społecznej i pracownika socjalnego. Chodzi o informacje, które mają znaczenie dla decyzji w sprawie świadczeń z pomocy społecznej. Obecnie ośrodki pomocy społecznej nie mają żadnych instrumentów prawnych umożliwiających weryfikację składanych przez wnioskodawców oświadczeń majątkowych.