W myśl ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie wolontariusze mogą pracować na rzecz organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów "w zakresie ich działalności statutowej, z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej".
Jak wyjaśniają autorzy ustawy w uzasadnieniu, rozszerzenie zakazu korzystania z pomocy wolontariuszy na m.in. szpitale i hospicja to skutek ustawy o działalności leczniczej, w myśl której prowadzą one obecnie formę działalności gospodarczej. Korzystanie ze świadczeń wolontariuszy przy prowadzeniu działalności gospodarczej jest sprzeczne z zasadami konkurencji oraz "narusza spójność systemową regulacji dotyczącej wolontariatu".
Projekt zlikwidować ma również pojawiającą się coraz częściej praktykę polegającą na odpłatnym (np. pod pretekstem pobierania składek członkowskich) zbieraniu środków z 1 proc. podatku na rzecz organizacji pozbawionych tej możliwości, np. z uwagi na niedopełnienie obowiązku sprawozdawczego.
Stopa bezrobocia w marcu wyniosła 13,3 proc. >>
W nowelizacji projektowany jest przepis wyraźnie zakazujący przekazywania środków pochodzących z 1 proc. podatku na rzecz innych opp, które nie figurują w wykazie organizacji do tego uprawnionych. Jak argumentują autorzy ustawy, środkami publicznymi przekazanymi przez podatnika na pewien z góry określony cel, nie powinna dysponować organizacja, która nie spełniła wymogów dotyczących prowadzonych działalności (np. nie złożyła w terminie sprawozdania), co może budzić wątpliwości co do jej wiarygodności.
Podstawowym celem nowelizacji jest przekazanie ministrowi pracy i polityki społecznej obowiązków związanych ze powierzaniem organizacjom zadań publicznych zlecanych z pominięciem konkursu ofert (co jest dopuszczalne, jeśli wymaga tego ochrona życia lub zdrowia ludzkiego, ważny interes społeczny lub ważny interes publiczny, a przeprowadzenie konkursu byłoby zbyt czasochłonne lub niecelowe). Obecnie wyłącznie premier ma zarówno prawo do wyłaniania tych zadań, jak i obowiązek dopełnienia kwestii proceduralnych związanych z zawarciem umowy oraz przekazaniem i rozliczeniem dotacji. Powoduje to problemy praktyczne zgłaszane przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów.
W ramach nowelizacji planowane są również zmiany porządkujące związane ze statusem organizacji pożytku publicznego (opp), które mają na celu przede wszystkim usprawnienia proceduralne oraz doprecyzowanie wymogów transparentności (np. mają być wskazane informacje, które powinny być przez opp ujawniane w dokumentach).
Planowane jest także zniesienie przepisu, w myśl którego w Radzie Działalności Pożytku Publicznego zasiadać można jedynie przez dwie kadencje. Według autorów ustawy potrzeba zmiany wynika z pomocniczego i opiniodawczo-doradczego charakteru Rady. Ze względu na funkcje Rady, do których należy przede wszystkim wyrażanie opinii o dokumentach dotyczących działalności pożytku publicznego oraz wolontariatu ma w niej zasiadać większa niż dotychczas liczba przedstawicieli trzeciego sektora.
Projekt jest obecnie konsultowany. Resort zamieścił go m.in. w portalu MamZdanie.org.pl - pierwszym ogólnopolskim serwisie dedykowanym otwartym konsultacjom społecznym, przygotowanym przez Pracownię Badań i Innowacji Społecznych STOCZNIA oraz Firmę Pretius. Za pośrednictwem serwisu MamZdanie.org.pl każdy może zgłosić swoje uwagi do projektu. Konsultacje potrwają do 25 maja.