Przedawnienie urlopu wypoczynkowego
Przedawnienie w prawie cywilnym oznacza, że po upływie pewnego czasu niemożliwe jest dochodzenie przysługujących nam roszczeń. Takie rozwiązanie prawne służy przede wszystkim zapewnieniu stabilności porządku prawnego, nawet jeżeli czasem wydaje się nam krzywdzące. Wyrażoną w kodeksie pracy zasadą jest, że roszczenia pracownicze przedawniają się po upływie 3 lat. Dotyczy to nie tylko roszczeń o zaległe wynagrodzenie, ale także roszczeń o zaległy urlop wypoczynkowy, czy też jego ekwiwalent.
Kiedy zaczyna biec termin przedawnienia?
Podstawowym zagadnieniem będzie ustalenie, od kiedy biegnie wskazany w kodeksie 3-letni termin. Otóż przyjmuje się, że bieg przedawnienia roszczenia rozpoczyna się w dniu jego wymagalności. Przy urlopie będzie to zatem bądź koniec roku kalendarzowego, za który należy się urlop, bądź koniec września roku następnego (kodeks pracy dopuszcza przeniesienie urlopu na następny rok kalendarzowy i wykorzystanie go do końca września - tzw. urlop zaległy).
Zobacz: Czy mogę udzielić urlopu wypoczynkowego na połowę dnia pracy?
Pan Tomek pracuje w firmie usługowej od 1 stycznia 2017 r. Przez 4 lata pracy nie miał ani jednego dnia wolnego. W dniu 31 grudnia 2021 r. pracodawca postanowił udzielić mu całego zaległego urlopu. Zgodnie z 3-letnim terminem przedawnienia roszczeń, panu Tomkowi będzie przysługiwał urlop za 3 lata wstecz, tj. od dnia 1 stycznia 2018 r. Urlop za cały rok 2017 uległ przedawnieniu i pan Tomek nie będzie mógł go wykorzystać.
Do kiedy wykorzystać urlop zaległy?
Co do zasady pracownik powinien wykorzystać urlop w tym roku kalendarzowym, w którym nabył do niego prawo. Skoro prawo do urlopu wypoczynkowego nabywa się z 1 stycznia każdego roku to należy wykorzystać go do 31 grudnia tego samego roku. Zdarza się jednak często, że nie wszystkie dni przysługującego urlopu (z puli 20 lub 26 dni) zostaną w tym roku wykorzystane. Taki niewykorzystany urlop nie przepada, lecz staje się w kolejnym roku urlopem zaległym. Nie można jednak zapominać, że pracodawca ma obowiązek udzielenia pracownikowi tego urlopu maksymalnie do dnia 30 września. Jeśli tego nie zrobi, naraża się na odpowiedzialność karną w razie kontroli PIP.
Kiedy przedawnia się ekwiwalent za urlop?
Ekwiwalent pieniężny za urlop przedawnia się podobnie jak urlop wypoczynkowy i inne roszczenia pracownicze po upływie 3 lat.
Pan Tomek pracował w firmie usługowej od 1 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2021 r. czyli przez 7 lat. Nie wykorzystał ani jednego dnia urlopu. Dnia 31 grudnia 2021 r. pracodawca rozwiązał z nim stosunek pracy, a w związku z niewykorzystanym urlopem wypoczynkowym obliczył dla niego ekwiwalent pieniężny za ten urlop. Panu Tomkowi będzie się należał ekwiwalent tylko za 3 lata wstecz, tj. za lata 2019-2021. Pozostały urlop, a zatem także ekwiwalent, niestety uległ przedawnieniu.
Należy pamiętać, że urlop wypoczynkowy jest podstawowym prawem pracownika i nawet jeśli pracodawca nie chce nam takiego urlopu udzielić, to należy się go stanowczo domagać. Nieudzielanie urlopu jest naruszeniem podstawowych obowiązków pracodawcy względem pracownika i Państwowa Inspekcja Pracy może nałożyć na takiego pracodawcę stosowną karę.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1740)
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1320)