Zgodnie z przepisami prawa pracy pracodawca może we wrześniu wysłać pracownika na przymusowy urlop. Chodzi tu o urlop zaległy z 2024 r. Zasadą jest bowiem wykorzystywanie urlopu w roku, w którym nabyło się do niego prawo.
- Czy pracodawca może zmusić do urlopu wypoczynkowego?
- Czy pracodawca może wysłać pracownika na przymusowy urlop?
- Niewykorzystanie zaległego urlopu we wrześniu - konsekwencje
Czy pracodawca może zmusić do urlopu wypoczynkowego?
Urlopom wypoczynkowym poświęcony jest cały Dział Siódmy Kodeksu pracy. To jedno z podstawowych praw pracowniczych. Gwarantowane jest nawet przez Konstytucję RP. Każdemu pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego (art. 152 KP). Co więcej, pracownik nie może się tego prawa zrzec ani przenieść na inną osobę.
Urlop wypoczynkowy przysługuje w wymiarze 20 albo 26 dni w zależności od stażu urlopowego danej osoby (zatrudnienie krótsze niż 10 lat lub dłuższe). Przy pracy na niepełnym etacie wymiar urlopu pomniejsza się proporcjonalnie. Wynik zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Jak liczyć staż urlopowy? Odsyłamy do artykułu: Staż urlopowy: szkoła [np. liceum, technikum] ma wpływ na długość urlopu. Jak liczyć?
Prawo do 20 lub 26 dni urlopu nabywa się z rozpoczęciem się każdego nowego roku kalendarzowego czyli z dniem 1 stycznia. Inaczej jest w przypadku pierwszej pracy. W roku kalendarzowym podjęcia pracy po raz pierwszy urlop nalicza się po przepracowaniu każdego miesiąca wymiarze 1/12 urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
Co do zasady urlop wypoczynkowy powinien zostać wykorzystany w roku kalendarzowym, w którym nabył do niego prawo. Kodeks pracy nakłada nawet na pracodawcę obowiązek przypilnowania, aby tak się stało:
Art. 161.[Obowiązek udzielenia urlopu] Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo.
Z różnych przyczyn nierzadko zdarza się, że pracownik nie wykorzysta urlopu wypoczynkowego do końca roku kalendarzowego. Zgodnie z przepisami prawnymi urlop ten nie przepada, a przechodzi na kolejny rok jako urlop zaległy. W poprzednim stanie prawnym pracownik miał obowiązek wykorzystania takiego urlopu do końca marca następnego roku kalendarzowego. Obecnie Kodeks pracy nakazuje skorzystanie z urlopu zaległego do końca września kolejnego roku.
Czy pracodawca może wysłać pracownika na przymusowy urlop?
W nawiązaniu do art. 161 i 168 Kodeksu pracy pracodawca może wysłać pracownika na przymusowy urlop we wrześniu. Jeśli pracownik do wrześnie nie wybrał jeszcze zaległych dni urlopowych, pracodawca naraża się na karę za niedopełnienie podstawowych obowiązków. We wrześniu jest więc jeszcze czas, aby pracownika na taki urlop skierować.
Art. 168.[Urlop niewykorzystany] Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 1672.
Kodeks pracy przewiduje dwie sytuacje, kiedy pracodawca może wysłać pracownika na tzw. przymusowy urlop:
- wykorzystanie urlopu zaległego do końca września,
- wykorzystanie urlopu w okresie wypowiedzenia.
Art. 1671.[Obowiązek wykorzystania urlopu] W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie może przekraczać wymiaru wynikającego z przepisów art. 1551.
Co jeśli pracodawca nie wyśle pracownika na urlop w okresie wypowiedzenia? Będzie zmuszony wypłacić mu stosowny ekwiwalent pieniężny. Najczęściej pracodawcy chcą tego uniknąć, dlatego kierują pracowników na urlop.
Art. 171.[Ekwiwalent pieniężny] § 1. W przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny.
§ 3. Pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w § 1, w przypadku gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
Niewykorzystanie zaległego urlopu we wrześniu - konsekwencje
Jakie są konsekwencje niewykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego do końca września roku następnego? Pracownik nie traci prawa do urlopu, ale pracodawca naraża się na wysokie kary. W świetle art. 282 § 1 pkt 2 kto wbrew obowiązkowi nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł. Jest to wykroczenie przeciwko prawom pracownika.