Przymusowy urlop wypoczynkowy – czy pracodawca może bez zgody pracownika wysłać go na urlop? Czy prawo pracy przewiduje takie sytuacje?
- Przymusowy urlop – Kodeks pracy
- Przymusowy urlop wypoczynkowy
- Przymusowy urlop zaległy
- Przymusowy urlop w okresie wypowiedzenia
- Jak wysłać pracownika na przymusowy urlop?
Przymusowy urlop – Kodeks pracy
Coroczny, płatny urlop wypoczynkowy wymiarze 20 dni (mniej niż 10 lat pracy) lub 26 dni (od 10 lat pracy) to niezbywalne uprawnienie pracownika. Kodeks pracy w art. 152 zapewnia więc psychiczną i fizyczną regenerację. Urlopu wypoczynkowego udziela się zgodnie z ustalonym na początku roku planem urlopów. Następnie pracownik przed każdym urlopem składa stosowny wniosek.
Przymusowy urlop wypoczynkowy
Jak już zostało wspomniane pracownik korzysta z urlopu w terminie ustalonym w planie urlopów i we wnioskach o urlop. Kodeks pracy zezwala jednak w dwóch przypadkach na wysłanie pracownika na przymusowy urlop wypoczynkowy przez pracodawcę. O jakich sytuacjach mówią przepisy? Mowa o:
- wykorzystaniu urlopu zaległego do 30 września roku następującego po roku nabycia prawa do urlopu oraz
- wykorzystaniu urlopu w okresie wypowiedzenia.
Przymusowy urlop zaległy
O przymusowym urlopie zaległym traktuje art. 168 Kodeksu pracy.
Art. 168 Kodeksu pracy:
Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 1672.
Urlop zaległy to część urlopu wypoczynkowego, której dany pracownik nie wykorzystał w poprzednim roku kalendarzowym. Zgodnie z przepisami taki urlop musi zostać udzielony do 30 września i pracodawca powinien tego dopilnować. Jeśli pracownik sam nie zawnioskuje o urlop w wymiarze równym lub wyższym od urlopu zaległego, pracodawca może wysłać go na urlop do końca września. Chodzi o to, aby urlop ten był udzielony do 30 września, a nie wykorzystany. Pracodawca może więc zlecić wykorzystanie urlopu od 30 września do 4 października (jeśli urlop zaległy wynosił 5 dni).
Pracownica nabyła prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego w 2023 roku. Nie wykorzystała 6 dni z tej puli dni urlopowych. 6 dni jej nie przepada, a przechodzi na kolejny rok jako urlop zaległy. Do końca sierpnia pracownica nie wykorzystała ani jednego dnia wolnego. Pracodawca wysłał ją więc na 6 dni urlopu we wrześniu 2024 roku. Takie postępowanie pracodawcy jest zgodne z prawem.
Co w przypadku, gdy pracodawca nie skieruje pracownika na urlop zaległy w tym terminie? Naraża się na odpowiedzialność wykroczeniową, co grozi karą grzywny w kwocie od 1000 zł do nawet 30 000 zł.
Przymusowy urlop w okresie wypowiedzenia
Zasadą jest wykorzystywanie urlopu wypoczynkowego w trakcie okresu wypowiedzenia. Gdyby stosunek pracy uległ rozwiązaniu, a pracownik miałby niewykorzystane dni urlop wypoczynkowego, na pracodawcy ciąży obowiązek wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Powszechną praktyką jest więc wysyłanie pracowników na urlop na wypowiedzeniu. Pracodawcy wiedząc, że współpraca z daną osobą się kończy, jej uczestnictwo w naradach, strategiach firmy uważają za niecelowe, a czasami wręcz niebezpieczne z punktu widzenia biznesowego.
Art. 1671 Kodeksu pracy:
W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie może przekraczać wymiaru wynikającego z przepisów art. 1551.
Jak wysłać pracownika na przymusowy urlop?
Przepisy prawa pracy nie precyzują w jakiej formie pracodawca zleca wykorzystanie urlopu wypoczynkowego. Jednak w celach dowodowych najlepiej zrobić to w formie pisemnej.
Zawsze przy kierowaniu pracownika na urlop wypoczynkowy pracodawca powinien przestrzegać przepisów, tak aby nie narazić się na zarzut naruszenia praw pracowniczych. Urlop wypoczynkowy to jedno z podstawowych praw pracownika.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023, poz. 1465)