Urlop na godziny – czy prawo pracy dopuszcza taką możliwość? Kiedy można wziąć urlop na część dnia pracy? Czy pracodawca może udzielić urlopu na pół dnia?
- Czy można wziąć pół dnia urlopu?
- Urlop na część dnia a urlop proporcjonalny
- Czy można wziąć urlop na godziny?
- Urlop na połowę dnia – kiedy jest możliwy?
Czy można wziąć pół dnia urlopu?
W polskim prawie pracy zasadą jest udzielanie urlop na cały dzień roboczy. Odpowiedź na postawione pytanie będzie więc przecząca. Urlopu wypoczynkowego pracodawca udziela na dni, które są dla danego pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go harmonogramem czasu pracy. Od przyjętej ogólnej zasady istnieje jedne wyjątek, o którym będzie mowa w dalszej części artykułu.
Warto wspomnieć w tym miejscu, że prawo do urlopu przyznawane w art. 152 Kodeksu pracy stanowi o jego nieprzerwanym charakterze. Następnie w art. 162 KP zezwala się, aby na wniosek pracownika urlop został podzielony na części. Ustawodawca zastrzega jednak, że przynajmniej jedna z części urlopu nie może być krótsza niż 14 następujących po sobie dni kalendarzowych. Warto zwrócić uwagę, że mowa jest tu o dniach kalendarzowych, a nie roboczych. Przepis ten ma na celu zapobieganie zbytniemu rozdrabnianiu urlopu wypoczynkowego. Funkcją urlopu jest faktyczny wypoczynek pracownika od pracy i jego regeneracja, dlatego co najmniej raz w roku powinien trwać minimum 14 dni.
Urlop na część dnia a urlop proporcjonalny
Czy możliwy jest urlop na część dnia przy urlopie proporcjonalnym? Urlop proporcjonalny oblicza się w przypadku zatrudnienia na niepełny rok kalendarzowy albo kiedy umowa kończy się lub zaczyna w trakcie roku kalendarzowego. Wówczas konieczne jest obliczenie, ile dni urlopu przysługuje z pełnej (czyli rocznej) puli dni urlopowych (20 lub 26 dni w roku w zależności od stażu urlopowego danego pracownika).
Czy wynikiem takiego obliczenia może być część dnia? Nie. Kodeks pracy w takiej sytuacji nakazuje zaokrąglenie niepełnego dnia urlopu w górę.
Pracownik, który legitymuje się ponad 10-letnim stażem pracy, rozwiązuje umowę o pracę z końcem maja 2024 roku. Ile dni urlopu mógł wykorzystać do czasu rozwiązania umowy? Roczny wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracowników z co najmniej 10-letnim stażem wynosi 26 dni. Jeśli pracownik przepracuje 5 miesięcy w danym roku kalendarzowym, przysługuje mu urlop proporcjonalny w wymiarze 11 dni. Aby obliczyć wymiar urlopu proporcjonalnego, należy wykonać następujące obliczenie 5x26/12=10,83. Po zaokrągleniu wyniku w górę pracownik do końca maja 2024 roku ma prawo do 11 dni urlopu.
Ta sama zasada stosowana jest w przypadku odpowiedniego pomniejszania wymiaru urlopu przy pracy na niepełnym etacie, o czym traktuje art. 154 § 2 KP. W związku z tym również wyliczenie wymiaru urlopu przy pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy nie daje wyniku w postaci niepełnego dnia urlopu.
Pracownica jest zatrudniona na ¾ etatu, a jej staż urlopowy wynosi 13 lat. Gdyby pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy mogłaby liczyć na 26 dni urlopu. Jednak przy ¾ etatu, należy pomniejszyć stosownie wymiar urlopu. Ile urlopu wypoczynkowego jej przysługuje? Dokonując następującego obliczenia 3x26/4=19,5, otrzymujemy niepełny wynik, który zależy zaokrąglić w górę. Pracownica ma prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego w roku.
Czy można wziąć urlop na godziny?
Czy pomimo ogólnej reguły stanowiącej o tym, że urlop wypoczynkowy udzielany jest na pełne dni pracy, można wnioskować o urlop na godziny? Kodeks pracy przewiduje jeden wyjątek od tej reguły. Stanowi o tym art. 1542 § 1-4 KP. Otóż urlopu udziela się w wymiarze godzinowym, który równa się dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika we wskazanym dniu roboczym. Jeden dzień roboczy to 8 godzin pracy. Jeśli więc wymiar urlopu pozostały do wykorzystania jest niższy od dobowego wymiaru czasu pracy w dniu udzielenia urlopu, w praktyce będzie to oznaczało urlop na część dnia pracy.
Pracownica pracująca w równoważnym systemie czasu pracy złożyła wniosek o urlop wypoczynkowy na poniedziałek 23 grudnia 2024 roku. W tym dniu zgodnie z rozkładem czasu pracy ma 10 godzin pracy. W związku z tym, że został jej ostatni dzień urlopu wypoczynkowego, pracodawca może udzielić jej wolnego tylko na 8 godzin pracy. Zgodnie z art. 1542 § 2 KP dzień urlopu równa się 8 godzinom pracy. W praktyce taka sytuacja oznacza wzięcie urlopu na godziny. Pracownica będzie musiała stawić się w pracy na 2 pozostałe godziny.
Pracownik złożył wniosek o urlop wypoczynkowy w dniach 23-24 grudnia 2024 roku. W tych dniach zgodnie z harmonogramem czasu pracy pracuje odpowiednio 6 i 8 godzin. W 2024 roku pozostały mu 2 dni urlopu wypoczynkowego czyli 16 godzin. Na podstawie jego wniosku urlopowego pracodawca udzieli mu 14 godzin urlopu. Zostaną mu do wykorzystania jeszcze 2 godziny urlopu. W takiej sytuacji pracownik będzie mógł złożyć kolejny wniosek o 2 godziny urlopu w wybranym innym dniu.
Urlop na połowę dnia – kiedy jest możliwy?
Pomimo tego, że nie można wziąć urlopu na połowę dnia pracy czy po prostu na godziny, Kodeks pracy przewiduje inny sposób na zwolnienie z części dnia pracy. W świetle art. 1512 § 1 KP pracownik może złożyć wniosek o czas wolny w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych. Taki wniosek powinien mieć formę pisemną. Należy jednak pamiętać, że nie jest to stricte „urlop”.
Dopuszcza się również taką możliwość bez wniosku pracownika. Pracodawca udziela wówczas czasu wolnego od pracy najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. Ustawodawca podkreśla, że nie obniża się wówczas wynagrodzenia pracownika przysługującego mu za przepracowany pełny wymiar czas pracy w miesiącu.
W takich sytuacjach zamiany godzin nadliczbowych na czas wolny pracownik nie otrzyma dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.
Podsumowując, Kodeks pracy nie przewiduje możliwości wnioskowania o urlop na godziny czy połowę dnia pracy. Jedyną sytuacją, kiedy jest to dopuszczalne jest wykorzystanie pozostałego wymiaru urlopu, który jest niższy niż dobowy wymiar czasu pracy pracownika.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023, poz. 1465)