Kiedy ojciec może skorzystać z urlopu rodzicielskiego? Czy oboje rodzice mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego jednocześnie? Czy ojciec może iść na urlop rodzicielski gdy matka jest na macierzyńskim? Czy ojciec może wziąć urlop rodzicielski gdy matka nie pracuje?
- Kiedy ojciec może skorzystać z urlopu rodzicielskiego?
- Większość ojców nie korzysta z urlopu rodzicielskiego
- W ilu częściach można wykorzystać urlop rodzicielski?
- Wniosek o urlop rodzicielski
- Czy ojciec może wziąć urlop rodzicielski gdy matka nie pracuje?
- Ochrona stosunku pracy ojca dziecka w trakcie urlopu rodzicielskiego
Kiedy ojciec może skorzystać z urlopu rodzicielskiego?
Ojciec dziecka może skorzystać z urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Urlop ten jest uprawnieniem mającym na celu kontynuowanie płatnej opieki nad dzieckiem, co do zasady, w pierwszym roku życia dziecka. W 2023 r. przepisy zmieniły się w ten sposób, że każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Tego prawa nie można przenieść na drugiego z rodziców.
Zgodnie z art. 1821a § 1 KP pracownicy – rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do:
41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie (kiedyś były to 32 tygodnie)
43 tygodni - w przypadku porodu mnogiego (kiedyś było to 34 tygodnie)
Urlop rodzicielski przysługuje łącznie obojgu pracownikom – rodzicom dziecka. Każdemu z pracowników – rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wyżej określonego wymiaru urlopu. Tych 9 tygodni nie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka. Co istotne, z urlopu rodzicielskiego może skorzystać osoba, która jest pracownikiem w dniu powstania uprawnienia, a nie była pracownikiem ani osobą ubezpieczoną w okresie wcześniejszym.
Ojciec dziecka może korzystać z urlopu rodzicielskiego np.:
wtedy, kiedy z urlopu rodzicielskiego korzysta matka dziecka, ponieważ z urlopu jednocześnie mogą korzystać oboje pracownicy – rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać ogólnego przysługującego wymiaru;
w okresie pobierania przez jednego z rodziców dziecka (czyli matkę) zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego drugi rodzic może korzystać z urlopu rodzicielskiego. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego i okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać ogólnego przysługującego wymiaru.
Większość ojców nie korzysta z urlopu rodzicielskiego
Jak wynika z motywu 20 dyrektywy 2019/1158, z uwagi na to, że większość ojców nie korzysta z prawa do urlopu rodzicielskiego lub przekazuje znaczną część uprawnień do swojego urlopu matkom – aby zachęcić ojców do skorzystania z urlopu rodzicielskiego, a jednocześnie utrzymać prawo każdego z rodziców do co najmniej czterech miesięcy urlopu rodzicielskiego, jak przewidziano w dyrektywie 2010/18/UE. Rozwiązanie to również promuje i ułatwia powrót matek na rynek pracy po okresie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów, nie ma prawnych przeszkód do tego, aby ojciec dziecka rozpoczął korzystanie z urlopu rodzicielskiego jeszcze w okresie przebywania matki na urlopie macierzyńskim.
Rodzice mają prawo do równoległego korzystania z urlopu rodzicielskiego, jeśli oboje są pracownikami.
W ilu częściach można wykorzystać urlop rodzicielski?
Urlop rodzicielski będzie udzielany:
jednorazowo albo
w nie więcej niż 5 częściach (co ważne, w liczbie wykorzystanych części urlopu uwzględnia się także liczbę wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego albo jego części, złożonych przez ubezpieczoną - matkę dziecka lub ubezpieczonego - ojca dziecka)
nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia (art. 1821c KP). Pracownicy będą mogli zatem korzystać z urlopu rodzicielskiego w dowolnym terminie, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia i nie więcej niż w 5 częściach.
Wniosek o urlop rodzicielski
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami urlop rodzicielski jest udzielany na wniosek. Wniosek może być złożony w postaci papierowej lub elektronicznej. Wniosek o urlop rodzicielski trzeba złożyć w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Pracodawca nie może nie udzielić urlopu rodzicielskiego. Z przepisów jednoznacznie wynika, że pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika o urlop rodzicielski. Co istotne, pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy.
Czy ojciec może wziąć urlop rodzicielski gdy matka nie pracuje?
Ojciec dziecka może wnioskować o urlop rodzicielski bez względu na brak prawa do urlopu macierzyńskiego i brak ubezpieczenia matki. Zatem, gdy matka dziecka nie pracuje i jest bezrobotna, ojciec dziecka ma prawo do urlopu rodzicielskiego.
Ochrona stosunku pracy ojca dziecka w trakcie urlopu rodzicielskiego
Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie urlopu rodzicielskiego do dnia zakończenia tego urlopu może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)