Urlop opiekuńczy to uprawnienie pracownicze, które pojawiło się w Kodeksie pracy w kwietniu 2023 r. Pracownik ma prawo do urlopu opiekuńczego w celu zapewnienia opieki osobom najbliższym, które wymagają opieki z poważnych względów medycznych. Co mówią przepisy regulujące urlop opiekuńczy obowiązujące w 2024 r.? Czy urlop opiekuńczy niewykorzystany w 2023 r. przechodzi na 2024 r.? Wyjaśniamy.
- Urlop opiekuńczy tylko dla pracowników
- Urlop opiekuńczy tylko z poważnych względów medycznych
- Wymiar urlopu opiekuńczego w 2024 r.
- Urlop opiekuńczy na wniosek
Urlop opiekuńczy wprowadziła nowelizacja Kodeksu pracy uchwalona 8 lutego 2023 r., która weszła w życie 26 kwietnia tego roku. Urlop opiekuńczy to jedno z rozwiązań służących wdrożeniu unijnej dyrektywy work-life balance, której celem jest zapewnienie pracownikom równowagi pomiędzy pracą a życiem prywatnym.
Urlop opiekuńczy tylko dla pracowników
Z urlopu opiekuńczego mogą skorzystać pracownicy, a więc osoby zatrudnione na podstawie: umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Osobom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa o świadczenie usług) urlop opiekuńczy nie przysługuje.
Urlop opiekuńczy tylko z poważnych względów medycznych
Pracownik może skorzystać z urlopu opiekuńczego wyłącznie w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia, która wymaga takiej opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop opiekuńczy można wziąć w celu zapewnienia opieki lub wsparcia członkowi rodziny – synowi, córce, matce, ojcu lub małżonkowi. Z brzmienia przepisów wynika, że pracownik może skorzystać z urlopu opiekuńczego dla zapewnienia członkowi rodziny należącemu do wskazanego wyżej kręgu zarówno w przypadku, gdy osoba ta zamieszkuje razem z pracownikiem, jak również gdy zamieszkuje w innym miejscu.
Możliwe jest ponadto skorzystanie z urlopu opiekuńczego w celu zapewnienia opieki lub wsparcia osobie, która nie należy do kręgu członków najbliższej rodziny, np. dziadkowi lub babci albo konkubentowi. Urlop opiekuńczy można wziąć w takim przypadku pod warunkiem, że osoba wymagająca opieki lub wsparcia zamieszkuje w tym samym gospodarstwie domowym co pracownik.
Wymiar urlopu opiekuńczego w 2024 r.
Urlop opiekuńczy przysługuje pracownikowi w wymiarze 5 dni w ciągu roku kalendarzowego. Za czas przebywania na urlopie opiekuńczym pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie.
Niezależnie od tego, czy w 2023 r. pracownik nie korzystał z urlopu opiekuńczego, czy też wykorzystał mniej niż 5 dni tego urlopu, w 2024 r. będzie mógł wykorzystać 5 dni urlopu opiekuńczego.
Pracownik może wykorzystać urlop opiekuńczy w danym roku kalendarzowym jednorazowo albo w częściach. Urlopu opiekuńczego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Okres, w którym pracownik przebywał na urlopie opiekuńczym jest wliczany do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Urlop opiekuńczy na wniosek
Urlopu opiekuńczego udziela się na wniosek pracownika złożony w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Pracownik może złożyć wniosek o urlop opiekuńczy w postaci papierowej lub elektronicznej.
Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu opiekuńczego. Nie może przy tym żądać przedstawienia dokumentacji medycznej osoby, która wymaga opieki.
We wniosku o urlop opiekuńczy pracownik musi wskazać:
- imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych,
- przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika,
- w przypadku syna, córki, matki, ojca lub małżonka ‒ stopień pokrewieństwa z pracownikiem,
- w przypadku innej osoby wymagającej opieki lub wsparcia ‒ adres zamieszkania tej osoby.