Zasiłek chorobowy - zmiany od 2022, przepisy przejściowe

Zasiłek chorobowy od 1 stycznia 2022 r. - przepisy przejściowe

Od 1 stycznia 2022 r. wejdą w życie istotne zmiany w ustawie zasiłkowej. Będą dotyczyć m.in. podwyższenia wysokości zasiłku chorobowego za czas pobytu w szpitalu czy wprowadzenia krótszego okresu zasiłkowego w przypadku osób, które będą niezdolne do pracy z powodu choroby po ustaniu zatrudnienia. Ustawodawca przewidział jednak przepisy przejściowe dla osób, które będą przebywały na zasiłkach na przełomie roku. Zmiany nie obejmą tych osób, dopóki okres ich niezdolności do pracy będzie nieprzerwany.

Dzięki przepisom przejściowym zmieniającym ustawę zasiłkową od 1 stycznia 2022 r. osoby będące niezdolne do pracy na przełomie grudnia 2021 r. i stycznia 2022 r., a więc które nabyły uprawnienia zasiłkowe na podstawie dotychczasowych przepisów, będą mogły pobierać swoje świadczenia na tych samych, poprzednio obowiązujących zasadach również w kolejnym roku. Warunkiem jest jednak nieprzerwana niezdolność do pracy.

Ustalanie okresu zasiłkowego

Przed zmianą przepisów - do końca 2021 r.

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej, tj.:

• w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
• wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny, izolacji w warunkach domowych albo izolacji, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
• z powodu przebywania w:

1. stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego,
2. szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych;

• wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów

- nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży - nie dłużej niż przez 270 dni (jest to tzw. okres zasiłkowy).

Do tego okresu wliczane są wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy z ww. przyczyn. Nie jest wliczany do niego okres niezdolności do pracy przypadający w okresie tzw. wyczekiwania na świadczenia chorobowe (zasadniczo w przypadku ubezpieczonych obowiązkowo wynosi on 30 dni, a dobrowolnie - 90 dni).

Jeżeli niezdolność do pracy przypadająca na okres ciąży wystąpi po wcześniejszej niezdolności do pracy, bezpośrednio albo po przerwie nie dłuższej niż 60 dni, gdy jest spowodowana tą samą chorobą, ubezpieczona ma prawo do okresu zasiłkowego wynoszącego łącznie nie więcej niż 270 dni (art. 8 ustawy zasiłkowej).

Do okresu zasiłkowego wliczane są okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni (art. 9 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Po zmianie przepisów - od 1 stycznia 2022 r.

Do okresu zasiłkowego wliczane będą okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa między ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekroczy 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie będą wliczane okresy niezdolności do pracy przypadające przed przerwą w tej niezdolności nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.

Zatem różnica między dotychczasowym a nowym stanem prawnym polega na tym, że do jednego okresu zasiłkowego będą wliczane wszystkie okresy niezdolności do pracy, również spowodowane tą samą chorobą. Innymi słowy, jeśli między kolejnymi okresami niezdolności do pracy wystąpi przerwa wynosząca maksymalnie 60 dni, to okresy sprzed przerwy też będą wliczane do jednego okresu zasiłkowego, niezależnie od rodzaju choroby.

PRZYKŁAD

Pracownik zachorował na początku 2021 r. i po wyczerpaniu 182-dniowego okresu zasiłkowego przebywał przez 6 miesięcy na świadczeniu rehabilitacyjnym, do 5 stycznia 2022 r. Wrócił do pracy, bo odzyskał do niej zdolność, ale ponownie zachorował w lutym 2022 r. na inne schorzenie niż poprzednio. Ponieważ od ostatniego okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego nie minęło 60 dni, pracownik nie uzyska świadczenia chorobowego za okres choroby w lutym 2022 r. Na podstawie dotychczasowych przepisów takie prawo nabyłby ze względu na inną chorobę. Natomiast według nowych regulacji kolejna niezdolność do pracy jest wliczana do poprzedniego okresu zasiłkowego, który został już wyczerpany.

Zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia - skrócenie

Przed zmianą przepisów - do końca 2021 r.

Obecnie zasiłek chorobowy przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego osobie, która stała się niezdolna do pracy:

• w czasie trwania tytułu ubezpieczenia i niezdolność ta trwa nieprzerwanie po jego ustaniu,
• po ustaniu tytułu ubezpieczenia - po spełnieniu warunków określonych w art. 7 ustawy zasiłkowej.

W drugim przypadku zasiłek chorobowy przysługuje osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

• nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
• nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Okres zasiłkowy, czyli łączny maksymalny okres pobierania zasiłku chorobowego, wynosi tyle samo, czyli 182 lub 270 dni.

Po zmianie przepisów - od 1 stycznia 2022 r.

Za okres niezdolności do pracy lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 ustawy zasiłkowej, przypadający po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, zasiłek chorobowy przysługuje nie dłużej niż przez 91 dni. Nie dotyczy to niezdolności do pracy powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów oraz spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży.

PRZYKŁAD

Umowa o pracę z pracownikiem została rozwiązana 30 listopada 2021 r. 7 grudnia 2021 r. pracownik zachorował i jego niezdolność do pracy została orzeczona do końca lutego 2022 r. Jeżeli od 1 marca 2022 r. osoba ta nadal będzie niezdolna do pracy, będzie mogła pobierać zasiłek chorobowy do upływu 182 dni.

Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu - zmiana wysokości

Przed zmianą przepisów - do końca 2021 r.

Miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku, z tym zastrzeżeniem, że:

• jeżeli okres pobytu w szpitalu dotyczy pracownicy ciężarnej lub gdy niezdolność powstała w wyniku wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów - zasiłek wynosi 100% podstawy wymiaru;
• miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pracownika, który ukończył 50 lat, wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Okres, za który pracownikowi przysługuje wyższy zasiłek chorobowy w związku z pobytem w szpitalu, jest liczony, począwszy od pierwszego dnia niezdolności do pracy przypadającej po okresie 14 dni wypłaty przez pracodawcę wynagrodzenia za czas choroby. Wyższy zasiłek chorobowy przysługuje za niezdolność do pracy z powodu choroby przypadającej po roku kalendarzowym, w którym pracownik ukończył 50 lat. Przy ustalaniu okresu od 15 do 33 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, za który przysługuje wyższy zasiłek chorobowy w związku z pobytem w szpitalu, powinny być uwzględniane okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie za czas choroby oraz zasiłek chorobowy. Należy uwzględnić także okresy, za które pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia za czas choroby lub zasiłku chorobowego z przyczyn określonych w art. 14-17 ustawy zasiłkowej, tj. m.in. jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana umyślnym przestępstwem lub wykroczeniem popełnionym przez ubezpieczonego albo w wyniku nadużycia alkoholu (zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności).

Po zmianie przepisów - od 1 stycznia 2022 r.

Miesięczny zasiłek chorobowy będzie wynosił 80% (zamiast 70%) podstawy wymiaru zasiłku, niezależnie od tego, czy ubezpieczony będzie przebywał w szpitalu.

PRZYKŁAD

Pracownik, który w 2021 r. ukończył 50 lat, przebywał w szpitalu od 10 grudnia 2021 r. do 12 lutego 2022 r. (65 dni) oraz od 1 do 15 marca 2022 r. (15 dni). Ponieważ była to pierwsza niezdolność pracownika do pracy w 2021 r., przysługiwało mu wynagrodzenie za czas choroby od 10 do 31 grudnia 2021 r. (22 dni). Wynagrodzenie za czas choroby przysługuje pracownikowi także za okres do 1 do 14 stycznia 2022 r. (14 dni). Za dalszy okres niezdolności do pracy pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego:

• od 15 stycznia do 2 lutego (19 dni) - w wysokości 80% podstawy wymiaru,
• od 3 do 12 lutego (10 dni) - w wysokości 70% podstawy wymiaru ze względu na ciągłość choroby i fakt, że powstała ona jeszcze w 2021 r.,
• od 1 do 15 marca (15 dni) - w wysokości 80% podstawy wymiaru, ponieważ wystąpiła przerwa między okresami niezdolności i zastosowanie mają nowe przepisy w zakresie wysokości zasiłku, w tym za okresy pobytu w szpitalu.

Podstawa wymiaru zasiłku - ponowne ustalanie

Przed zmianą przepisów - do końca 2021 r.

Podstawy wymiaru zasiłku nie należy ustalać na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe (art. 43 ustawy zasiłkowej przed zmianą). Dotyczy to także wynagrodzenia chorobowego należnego pracownikowi od pracodawcy. Przerwa między upływem poprzedniego okresu pobierania danego rodzaju zasiłku (wynagrodzenia chorobowego) i rozpoczęciem kolejnego okresu jest liczona w miesiącach kalendarzowych. Okres 3 miesięcy kalendarzowych przewidziany w art. 43 ustawy zasiłkowej to okres obejmujący pełne kolejne nazwane miesiące, stanowiące 3/12 części roku kalendarzowego (wyrok SN z 5 kwietnia 2005 r., I UK 372/04, OSNP 2005/21/343). Zatem okres ten należy rozumieć jako taki, od którego pracownik nabył prawo do wynagrodzenia lub zasiłku i go nie utracił, przy czym nabycie prawa do zasiłku (wynagrodzenia chorobowego) oznacza jednocześnie, że zasiłek jest pobierany.

Po zmianie przepisów - od 1 stycznia 2022 r.

Podstawy wymiaru zasiłku nie należy ustalać na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 1 miesiąc kalendarzowy.

Zmiana polega na tym, że częściej trzeba będzie ustalać podstawę wymiaru zasiłków z nowego okresu. Jeśli bowiem między kolejnymi okresami nabywania zasiłków wystąpi przerwa wynosząca tylko 1 miesiąc kalendarzowy, będzie to wymagało dokonania nowych obliczeń.

PRZYKŁAD

Załóżmy, że pracownik (w wieku 48 lat) choruje nieprzerwanie od 15 grudnia 2021 r. do 9 stycznia 2022 r. 31 grudnia 2021 r. ma jeszcze prawa do zasiłku chorobowego. Za okres choroby przypadającej od 1 stycznia 2022 r. nadal będzie pobierał wynagrodzenie chorobowe, przy czym okres ten (9 dni) należy zaliczyć do nowego 33-dniowego limitu. Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego za cały okres zwolnienia lekarskiego została ustalona z okresu od grudnia 2020 r. do listopada 2021 r. Przyjmijmy, że pracownik ponownie zachorował w marcu 2022 r., czyli po 1-miesięcznej przerwie. Podstawę wymiaru świadczenia chorobowego należy ustalić według ogólnych zasad, uwzględniając wynagrodzenie z okresu od marca 2021 r. do lutego 2022 r.

Podstawa prawna:

art. 6 ust. 2, art. 7-8, art. 9, art. 11, art. 14-17, art. 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834

art. 4, art. 21 ustawy z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2021 r. poz. 1621

Orzeczenia sądów:

wyrok SN z 5 kwietnia 2005 r. (I UK 372/04, OSNP 2005/21/343)