Zmiana zaczęła obowiązywać od dnia 1 marca 2009 roku.
Dotychczas (a więc od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r.) nakładcy, którzy równolegle prowadzili pozarolniczą działalność, podlegali ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu, który powstał wcześniej, bądź mogli wybrać sobie tytuł, z którego chcą podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom, bez zastrzeżeń co do podstawy wymiaru składek.
Rodziło to wiele nadużyć ze strony osób prowadzących działalność, które zawierały umowy o pracę nakładczą tylko po to, by mieć inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Niejednokrotnie przychody z tych umów były symboliczne; 20, 200, czy 500 zł. Jednak składki nakładców wciąż w takich przypadkach były mniejsze niż ustalone minimalne dla osób prowadzących działalność.
Zobacz: Podjęcie działalności w innym państwie a ubezpieczenie
Obecnie praca nakładcza w takim przypadku nie będzie opłacalnym wyjściem, ponieważ ustawodawcy uzależnili fakt rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczenia przy takim zbiegu od przychodów nakładcy.
Zmiany w tym zakresie wprowadził art. 9 ust. 2b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z nowymi przepisami, wchodzącymi w życie 1 marca 2009 r., przedsiębiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu działalności, jeśli z tytułu pracy nakładczej jego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej go najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność.
Oznacza to, że prowadzący działalność, aby podlegać jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu, muszą z tytułu pracy nakładczej osiągać podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości:
- 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę – dla uprawnionych z preferencyjnie obniżonych składek w ciągu 2 lat od rozpoczęcia działalności,
- 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy – dla pozostałych przedsiębiorców.
Przedsiębiorca, będący jednocześnie nakładcą może znaleźć się więc od 1 marca 2009r. w dwóch różnych sytuacjach:
1. Osiąga podstawę wymiaru składek w danym miesiącu z tytułu pracy nakładczej w kwocie mniejszej niż minimalna podstawa obowiązująca prowadzących działalność – wtedy podlega ubezpieczeniom w następujący sposób:
- z tytułu pracy nakładczej - obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym,
- z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej – obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) i zdrowotnemu, dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.
Katarzyna F. prowadzi działalność gospodarczą od 1 stycznia 2008r. Opłacała składki na ubezpieczenia społeczne od kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia. Od 12 maja 2008r. podjęła jednocześnie pracę jako nakładca, z tego tytułu osiąga miesięczny przychód w kwocie 200 zł, od którego są odprowadzane składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
W związku z tym, od 12 maja 2008r. Katarzyna F. wyrejestrowała się z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jako przedsiębiorca i opłacała jedynie składkę zdrowotną.
Od 1 marca 2009r. Katarzyna F. będzie podlegała:
- jako osoba prowadząca działalność - obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu, a więc musi złożyć w ZUS: wyrejestrowanie z ubezpieczenia zdrowotnego ZUS ZWUA od 1 marca 2009r., a następnie zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego ZUS ZUA od 1 marca 2009r.,
- jako nakładca – obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, może przystąpić dobrowolnie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Zobacz serwis: Firma a ubezpieczenie
2. Osiąga podstawę wymiaru składek w danym miesiącu z tytułu pracy nakładczej w kwocie równej lub większej niż minimalna podstawa obowiązująca prowadzących działalność – wtedy podlega:
- obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu z obu tytułów,
- obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu, który powstał wcześniej, lub może wybierać, czy chce obowiązkowo podlegać jako nakładca, czy też jako przedsiębiorca (dla drugiego tytułu ubezpieczenia społeczne są dobrowolne).
Grzegorz Z. prowadzi działalność gospodarczą od 2005r. Jednocześnie od 17 stycznia 2009r. jest zatrudniony jako nakładca w firmie X. Z tytułu wykonywania pracy nakładczej jest zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Natomiast jako osoba prowadząca działalność do 16 stycznia 2009r. był zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, a od 17 stycznia 2009r.zgłosił się jedynie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.
W lutym 2009r. Grzegorz Z. osiągnął z tytułu pracy nakładczej wynagrodzenie w wysokości 1950 zł, które zostało wypłacone w miesiącu marcu 2009r.
W związku z powyższym od 1 marca 2009r. Grzegorz Z. nadal może podlegać obowiązkowi ubezpieczeń społecznych z tytułu pracy nakładczej, a z tytułu działalności pozarolniczej jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007r. Nr 11 poz. 74 ze zm.)