Mówiąc o polityce mediów społecznościowych w firmie, należy wziąć pod uwagę co najmniej dwa jej aspekty.
Po pierwsze, zasady dotyczące korzystania przez ogół pracowników z mediów społecznościowych, czy nawet szerzej z internetu w pracy. Chodzi tu nie tylko o aktywność na portalach społecznościowych, lecz także o sprawdzanie prywatnej poczty, czytanie wiadomości, oglądanie filmów czy pobieranie plików z sieci. Drugim aspektem wartym rozważenia są regulacje dotyczące udziału pracowników w tworzeniu profesjonalnego profilu pracodawcy, uwzględniające prawne aspekty wynikające nie tylko z przepisów prawa pracy, lecz także z regulacji odnoszących się do zwalczania nieuczciwej konkurencji, praw autorskich, komunikatów przekazywanych drogą elektroniczną czy ochrony danych osobowych.
Również zasady korzystania przez pracowników z internetu dla celów służbowych czy w związku z udziałem danego pracownika w kreowaniu wizerunku pracodawcy w wirtualnej rzeczywistości (poprzez dokonywanie wpisów na profesjonalnym profilu pracodawcy lub opracowywanie zagadnień na firmowego bloga) powinny jasno wynikać z wewnętrznej polityki firmy. Pracownik powinien być świadom, do jakich działań jest uprawniony czy zobowiązany, a jakie zachowania nie są pożądane.
W celach prywatnych
Zastanawiając się więc nad zakresem przyszłej regulacji, trzeba przede wszystkim zadać sobie pytanie, czy pracodawca dopuszcza, w jakimkolwiek zakresie, korzystanie ze środków elektronicznej komunikacji udostępnianych przez pracodawcę w celach prywatnych. Takie regulacje często już znajdują się w politykach pracodawców, jako że wielu korzysta od dawna z poczty elektronicznej oraz udostępnia internet w pracy. Rozwiązania w tym zakresie są bardzo różne: od całkowitego zakazu do zgody na okazjonalne i nienadmierne wykorzystywanie tych narzędzi również w celach prywatnych. Pracownik powinien być świadomy, czy korzystanie ze służbowej sieci internetowej w godzinach pracy dla celów prywatnych jest niedopuszczalne, czy też polityka pracodawcy w tym zakresie stanowi inaczej. Taki zakaz może być uznany za uprawniony, bowiem pracownik w godzinach pracy pozostaje do dyspozycji pracodawcy i w tym czasie obowiązany jest do wykonywania obowiązków zawodowych.
Wielu pracodawców obecnie jednak zdaje sobie sprawę, że wobec niestandardowych godzin pracy czy konieczności pracy w nadgodzinach pracownicy są niejako zmuszeni do poświęcania pewnej części czasu, w jakim przebywają w biurze, na załatwienie drobnych bieżących spraw życia codziennego, a nie dla wszystkich wprowadza się dodatkową przerwę niewliczaną do czasu pracy przeznaczoną na ich załatwienie. Stąd wiele polityk, uwzględniając realia życia codziennego, pozwala w ograniczony sposób na korzystanie z tych mediów dla celów prywatnych.
Aktywność na portalach poza pracą
W takim przypadku powstaje pytanie, w jaki sposób to korzystanie można ograniczyć i czy można w regulacjach wewnętrznych pracodawcy odnosić się również do czynności wykonywanych poza czasem pracy?
Jesteśmy zdania, że pracodawca nie może zakazać pracownikom aktywności na portalach społecznościowych poza godzinami pracy. Takie ograniczenia ze strony pracodawcy należałoby traktować jako nadmierną ingerencję w sferę prywatnego życia pracownika. Pracodawca może jednak oczekiwać, aby pracownik na swoich prywatnych profilach nie umieszczał logo, oznaczenia czy nazwy pracodawcy, identyfikując swoje prywatne wypowiedzi z wypowiedziami w imieniu pracodawcy, ani nie ujawniał informacji stanowiących prawnie chronione tajemnice pracodawcy. W tym zakresie też warto wskazać pracownikom zasady czy podstawowe ryzyka odnoszące się do wpisów dotyczących innych, w szczególności konkurencyjnych wobec pracodawcy, podmiotów. Rekomendowane jest również zachowanie należytej ostrożności w komentowaniu bieżących spraw firmy, które nie są publicznie jawne, tak aby swoim działaniem nie zagrażać interesom pracodawcy i nie narażać go na szkodę. Istotne jest także określenie ewentualnych konsekwencji podejmowania przez pracowników nieuprawnionych działań.
Obowiązki pracowników tworzących profil
Trochę inaczej powinny zostać określone zasady korzystania przez pracowników z mediów społecznościowych w ramach wykonywania przez nich obowiązków pracowniczych. Odnosząc się do zagadnień związanych z tworzeniem przez pracodawcę profesjonalnego profilu na portalu społecznościowym, warto wskazać, że pracodawca powinien jasno określić, jakie są cele jego tworzenia i na jakie potencjalne korzyści liczy. Wydaje się, że jedynie systematyczność i różnorodność wpisów i treści zamieszczanych na profilu może doprowadzić do osiągnięcia zamierzonych przez pracodawcę celów, ale oczywiście w każdym przypadku zawartość i sposób przekazywania informacji będzie warunkowała grupa docelowych jej odbiorców.
Naszym zdaniem, należy przeszkolić pracowników odpowiadających za te kanały komunikacji, jakie wpisy i informacje nie powinny się ukazywać w imieniu pracodawcy na przykład ze względu na ochronę konkurencji czy ochronę tajemnic przedsiębiorstwa. To będzie też właściwe miejsce na wyraźny zakaz dokonywania wszelkich wpisów o charakterze dyskryminującym, na przykład ze względu na rasę czy orientację seksualną.
Poprzez wprowadzenie polityki mediów społecznościowych, pracodawca może nie tylko określić obowiązki pracowników biorących udział w tworzeniu profilu (właśnie przykładowo zobowiązać ich do regularnego przygotowywania stosownych treści), lecz także określić zasady budowania spójnej komunikacji i zarządzania treściami w taki sposób, aby wyeliminować te, które mogą mieć negatywny wpływ na jego wizerunek lub spowodować powstanie roszczeń odszkodowawczych wobec pracodawcy. Należy bowiem pamiętać, że w razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca. Dopiero wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność na zasadach opisanych w Kodeksie pracy.
Prawa autorskie
Na kształt polityki social media mają wpływ nie tylko regulacje wynikające z przepisów prawa pracy, lecz także te odnoszące się do praw autorskich, danych osobowych, komunikacji elektronicznej czy nieuczciwej konkurencji. W tym obszarze niezwykle istotna jest dbałość o to, by dany wpis nie mógł być zakwalifikowany jako czyn nieuczciwej konkurencji, tzn., przykładowo, aby nie doszło do ujawnienia cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo aby wpis nie powodował rozpowszechniania nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o innym przedsiębiorcy.
W zakresie zaś praw autorskich, po pierwsze, należy wskazać, że pracownicy muszą być świadomi, że publikując cudze treści mogą narazić siebie lub pracodawcę na naruszenie regulacji odnoszących się do praw autorskich. Po drugie, istotne jest także określenie, kto jest właścicielem wpisów pracowników na profesjonalnych profilach pracodawców. W myśl art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, właścicielem praw autorskich do utworów pracownika powstałych w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy jest pracodawca. Warunkiem nabycia przez pracodawcę autorskich praw majątkowych do utworu jest jego stworzenie przez pracownika w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Dokonywanie określonych czynności w zakresie mediów elektronicznych powinno zatem należeć do zakresu zadań i obowiązków pracowniczych. Obowiązki te mogą być określone w umowie o pracę lub zakresie zadań czy też w innym wewnątrzzakładowym akcie – choćby w wewnętrznej polityce social media – wskazującym na obowiązki osoby zajmującej dane stanowisko.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Obecność w sieci