Minimalne standardy dla regulacji krajowych kształtujących wymiar czasu pracy w poszczególnych państwach członkowskich UE określa dyrektywa 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy (dalej powoływana jako dyrektywa).
Przeciętny tygodniowy wymiar czasu pracy, łącznie z pracą w godzinach nadliczbowych, nie powinien przekraczać 48 godzin (art. 6 lit. b dyrektywy).
Wymiar czasu pracy pośrednio kształtują również przepisy dyrektywy określające minimalny wymiar odpoczynku dobowego i tygodniowego. Każdy pracownik powinien mieć prawo do nieprzerwanego dobowego odpoczynku w wymiarze 11 godzin oraz nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego w wymiarze 24 godzin (art. 3 i 5 dyrektywy). Dla regulacji krajowych istotne znaczenie ma również art. 16 dyrektywy wyznaczający maksymalne okresy rozliczeniowe. Zgodnie z tym przepisem okres rozliczeniowy w celu stosowania art. 5 dyrektywy (czyli tygodniowego okresu odpoczynku) nie powinien przekraczać 14 dni, z kolei okres rozliczeniowy w celu stosowania art. 6 dyrektywy (czyli maksymalnego tygodniowego wymiaru czasu pracy) nie powinien przekraczać 4 miesięcy. Dyrektywa przewiduje możliwość wprowadzenia odstępstw od ww. przepisów, w tym w drodze układów zbiorowych, porozumień zbiorowych zawieranych między partnerami społecznymi. Przykładowo, zgodnie z art. 18 dyrektywy możliwe jest ustanowienie odstępstw od art. 3, 4, 5, 8 oraz 16 dyrektywy w drodze układów zbiorowych oraz porozumień zawartych między partnerami społecznymi na szczeblu krajowym i regionalnym lub na zasadach przez nich ustalonych w drodze układów zbiorowych oraz porozumień zawartych między partnerami społecznymi na niższym szczeblu.
Z przepisów dyrektywy wynika zatem pewien zakres swobody w uregulowaniu wymiaru czasu pracy, stąd też rozwiązania przyjęte przez poszczególne państwa członkowskie różnią się między sobą. Poniżej zostaną przedstawione ogólne założenia regulacji wymiaru czasu pracy w Niemczech, Francji, Holandii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii (zestawienie przygotowano na podstawie danych udostępnionych przez Międzynarodową Organizację Pracy) oraz w Polsce.
Niemcy
Dobowy wymiar czasu pracy wynosi 8 godzin z możliwością jego wydłużenia do 10 godzin, pod warunkiem że przeciętny dobowy wymiar czasu pracy w okresie 6 miesięcy lub 24 tygodni nie przekroczy 8 godzin. Minimalny nieprzerwany odpoczynek dobowy wynosi 11 godzin z możliwością jego skrócenia maksymalnie o 2 godziny w drodze postanowień układów zbiorowych, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy, a skrócenie odpoczynku zostanie następnie zrekompensowane udzieleniem czasu wolnego. Odpoczynek tygodniowy obejmuje 1 dzień, który powinien zostać udzielony bezpośrednio po okresie odpoczynku dobowego. Uwzględniając maksymalny dobowy wymiar czasu pracy oraz minimalne okresy odpoczynku dobowego i tygodniowego, maksymalny tygodniowy czas pracy (łącznie z godzinami nadliczbowymi) – co do zasady – nie powinien przekraczać przeciętnie 48 godzin w 6-miesięcznym albo 24-tygodniowym okresie rozliczeniowym.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Czas pracy w wybranych państwach Unii Europejskiej
Podstawa prawna:
- dyrektywa 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4 listopada 2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy (DzUrz UE L 299 z 2003 r., s. 9, DzUrz UE Polskie wydanie specjalne 2004, rozdz. 5, t. 4, s. 381).