Aktualna informacja >>> Strajkujący nauczyciele nie otrzymają refundacji wynagrodzenia
Strajk polega na zbiorowym powstrzymywaniu się pracowników od wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu dotyczącego warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych. Strajk powinien być zawsze ostatecznym środkiem mającym doprowadzić do rozwiązania sporu zbiorowego i nie może być ogłoszony bez uprzedniego przeprowadzenia rokowań i mediacji, chyba że pracodawca bezprawnie uniemożliwił ich przeprowadzenie, a także w wypadku, gdy pracodawca rozwiązał stosunek pracy z prowadzącym spór działaczem związkowym.
Praktyczne aspekty indywidualnej ochrony związkowca >>
Udział pracownika w strajku zorganizowanym zgodnie z obowiązującymi przepisami nie jest naruszeniem obowiązków pracowniczych. W okresie takiego strajku pracownik zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyłączeniem jednak prawa do wynagrodzenia. Okres prowadzenia akcji strajkowej jest okresem niewykonywania pracy.
Strajk a świadczenia z ZUS
Pracownik biorący udział w akcji strajkowej nie traci prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego za czas jej trwania.
Przykład
Podczas akcji strajkowej, która trwała 3 dni, pracownik korzystał ze zwolnienia lekarskiego przypadającego na 2 dni tej akcji. Za czas tego zwolnienia (przyjmując, że pracownik wyczerpał już prawo do wynagrodzenia chorobowego w danym roku kalendarzowym) pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy wypłacany ze środków ZUS.
Strajk a wynagrodzenie pracownicze
Za czas udziału pracownika w strajku, bez względu na to, czy strajk był legalny czy też niezgodny z obowiązującymi przepisami, wynagrodzenie nie przysługuje. W miesiącu, w którym akcja strajkowa była prowadzona, pracodawca ma zatem prawo obniżyć pracownikowi wynagrodzenie.
Jeśli pracownik wynagradzany jest stałą stawką miesięczną, ustalając wynagrodzenie za czas przepracowany (a zatem z wyłączeniem okresu strajku), stawkę miesięczną wynagrodzenia należy podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu (chodzi tu o nominalny wymiar czasu pracy z danego miesiąca) i otrzymaną kwotę pomnożyć przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy.
Jak przeliczyć wynagrodzenie brutto na wynagrodzenie netto >>
Następnie otrzymaną kwotę pracodawca powinien odjąć od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.
Przykład
Pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy, wynagradzany stawką zasadniczą w wysokości 3000 zł oraz miesięczną premią regulaminową w wysokości 500 zł, w maju 2011 r. brał udział w akcji strajkowej trwającej 3 dni. Za maj pracownik otrzyma wynagrodzenie w wysokości 3000,08 zł:
(3000 zł + 500 zł) : 168 godz. = 20,83 zł,
20,83 zł x 24 godz. = 499,92 zł,
3500 zł – 499,92 zł = 3000, 08 zł.
Jeśli pracownik obok wynagrodzenia zasadniczego lub wyłącznie otrzymuje stawkę wynagrodzenia uzależnioną od poczynionego w danym miesiącu nakładu pracy, stawki tej w miesiącu, w którym prowadzona jest akcja strajkowa, nie obniża się – przysługuje ona bowiem za czas przepracowany – a więc w wysokości wypracowanej.
Przykład
Pracownik zatrudniony w równoważnym systemie czasu pracy wykonujący swoje obowiązki na 12-godzinnych zmianach w maju 2011 r. brał udział w akcji strajkowej trwającej 5 dni (w tym czasie pracownik miał zaplanowaną pracę przez 3 dni po 12 godzin). Pracownik wynagradzany jest stawką zasadniczą w wysokości 1500 zł oraz premią w wysokości 3% od wypracowanego przez siebie utargu. W maju pracownik wypracował utarg w wysokości 33 000 zł. Pracownik otrzyma zatem za maj wynagrodzenie w wysokości:
1500 zł : 168 godz. = 8,93 zł,
8,93 zł x 36 godz. = 321,48 zł,
1500 zł – 321,48 zł = 1178,52 zł, co stanowi wynagrodzenie zasadnicze wypracowane w maju.
Ponieważ premia jest przyznawana w wysokości uzależnionej od nakładów pracy pracownika, nie ulega ona pomniejszeniu – sama jej wysokość uwzględnia już bowiem czas nieprzepracowany w związku z akcją strajkową. A zatem oprócz wynagrodzenia zasadniczego w wysokości 1178,52 zł pracownik otrzyma premię w wysokości 990 zł (33 000 zł x 3% = 990 zł).
Strajk a wypłacone wynagrodzenie
W okresie, w którym prowadzony jest strajk, może dojść do sytuacji, w której pracodawca wypłaca pracownikowi pełne miesięczne wynagrodzenie, bez pomniejszania go za okres prowadzonego strajku i niewykonywania w tym czasie pracy. Ma to miejsce co do zasady, w przypadku gdy czas akcji strajkowej przypada na koniec danego miesiąca, po terminie naliczenia przez pracodawcę wynagrodzenia. W takim wypadku pracodawca ma prawo odliczyć nadpłaconą za okres strajku kwotę w pełnej wysokości z wynagrodzenia za kolejny miesiąc kalendarzowy.
Potrącenia z wynagrodzenia pracownika >>
Przykład
Pracownik wynagradzany stawką zasadniczą w wysokości 2000 zł oraz dodatkiem stażowym w wysokości 200 zł, w maju 2011 r. brał udział w strajku, który trwał 3 dni robocze i przypadał w terminie od 27 do 31 maja. Ponieważ wynagrodzenie za pracę wypłacane jest u pracodawcy 28. dnia danego miesiąca (a więc naliczane kilka dni wcześniej), pracownik otrzymał pełną miesięczną stawkę w wysokości 2200 zł. Ponieważ jednak za czas strajku wynagrodzenie nie przysługuje, pracownik powinien za ten miesiąc otrzymać 1885,60 zł:
(2000 zł + 200 zł) : 168 = 13,10 zł,
13,10 zł x 24 godz. (3 dni po 8 godz.) = 314,40 zł,
2200 zł – 314,40 zł = 1885,60 zł.
Nadpłaconą w maju kwotę w wysokości 314,40 zł pracodawca może w pełnej wysokości odliczyć od wynagrodzenia wypłacanego w czerwcu.
Nadpłacona za okres strajku kwota wynagrodzenia może być odliczona w pełnej wysokości jedynie w następnym terminie płatności, a co za tym idzie, z wynagrodzenia przysługującego za kolejny miesiąc kalendarzowy pracy. Później potrącenie będzie możliwe tylko w ramach potraceń dokonywanych za pisemną zgodą pracownika.
Podstawa prawna:
- art. 80, 87, 91 Kodeksu pracy,
- art. 23 ust. 2 ustawy z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (DzU nr 55, poz. 236 ze zm.).