Okres nieopłacenia składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek traktuje się jako okres ubezpieczenia.
Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach. Do momentu osiągnięcia tej granicy płatnik składek oblicza i opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od pełnej podstawy wymiaru. Natomiast po osiągnięciu przez ubezpieczonego kwoty tego limitu zaprzestaje dalszego ich opłacania – do końca danego roku kalendarzowego. Kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2011 r. wynosi 100 770 zł. Wskazany limit nie ma zastosowania do pozostałych składek na ubezpieczenia społeczne oraz składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. W sytuacji, w której płatnik nie zaprzestał w ciągu roku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, mimo przekroczenia ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, różnica między wpłaconą na konto Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwotą a ograniczeniem staje się nadpłatą.
WAŻNE!
Jeżeli do opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik, przy ustalaniu rocznego limitu sumuje się podstawy ze wszystkich tytułów, z których za danego ubezpieczonego były odprowadzane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym.
Z orzecznictwa
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie przedstawionym w wyroku z 29 listopada 2004 r., jeżeli do opłacenia składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek, to sam ubezpieczony jest zobowiązany do zawiadomienia wszystkich płatników składek o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek (III AUa 525/04).
Ulgi w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne >>
W praktyce oznacza to, że w przypadku zatrudnienia w kilku firmach i odprowadzania składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez każdego pracodawcę (płatnika), to pracownik jest zobowiązany zawiadomić wszystkich płatników składek o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. Za skutki błędnego zawiadomienia powodującego nieopłacenie należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe odpowiada sam ubezpieczony.
Kwestia minimalnego wynagrodzenia
Wzrost minimalnej płacy wpłynął na zwiększenie wysokości najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla niektórych przedsiębiorców oraz dla osób przebywających na urlopie wychowawczym.
Od 1 stycznia 2011 r. minimalne wynagrodzenie pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższe od kwoty 1386 zł (brutto). Natomiast dla pracownika po raz pierwszy podejmującego pracę zawodową w pierwszym roku jego zatrudnienia wynagrodzenie to nie może być niższe niż 1108,80 zł (tj. 80% z kwoty 1386 zł). Minimalna płaca w 2011 r. jest więc wyższa od obowiązującej w zeszłym roku o 69 zł. W 2010 r. wynosiła 1317 zł (brutto).
Dla osób przebywających na urlopach wychowawczych w 2011 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym. Wobec tego w 2011 r. podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych dla tych osób nie może być niższa od kwoty 1386 zł.
Wskaźniki i stawki: Składki na ubezpieczenia społeczne >>
Wzrost kwoty minimalnego wynagrodzenia wpłynął również na zwiększenie ulgowej podstawy wymiaru dla początkujących przedsiębiorców. Warto przypomnieć, że osoby, które rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej, w okresie pierwszych 24 miesięcy działalności korzystają z możliwości opłacania składki na ubezpieczenia społeczne od niższej podstawy wymiaru niż powszechnie obowiązująca.
Najniższa podstawa wymiaru dla tej grupy ubezpieczonych to 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Biorąc powyższe pod uwagę, w 2011 r. dla tej grupy kwota podstawy wymiaru nie może być niższa niż 415,80 zł.
Fundusz Emerytur Pomostowych
Obowiązek opłacania za pracownika składek na Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP) powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania tej pracy. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na FEP stosuje się przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Roczna postawa składek na FEP nie może przekroczyć 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach. Do momentu osiągnięcia górnej granicy podstawy wymiaru składek na FEP płatnik rozlicza i przekazuje składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Niższe składki za matki powracające do pracy >>
W sytuacji przekroczenia limitu rocznej podstawy wymiaru składek na FEP płatnik zobowiązany jest do zaprzestania obliczania i opłacania składek na Fundusz.
Przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek
Do czasu osiągnięcia górnej granicy podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych (w 2011 r. jest to 100 770 zł) płatnik jest zobowiązany obliczać i opłacać składki na wszystkie ubezpieczenia. Po przekroczeniu tej kwoty jest on zobowiązany obliczać i opłacać tylko składki na ubezpieczenia: chorobowe, wypadkowe i zdrowotne, a także na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Płatnik zobowiązany jest brać pod uwagę wszystkie przychody pracownika, od których została odprowadzona składka na ubezpieczenie społeczne. To na płatniku ciąży obowiązek powiadomienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek. Informację taką przekazuje w raporcie imiennym ZUS RCA (imienny raport miesięczny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach). Od tego momentu do końca roku nie nalicza i nie odprowadza składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Przerwa w opłacaniu składek >>
Za ten okres w składanych za pracownika raportach ZUS RCA należy wykazywać zerową podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W przypadku przekroczenia kwoty rocznego limitu złożenie dokumentów korygujących nastąpi dopiero po ustaleniu tej podstawy przez ZUS, który przekaże tę informację płatnikowi lub płatnikom. Wówczas płatnik lub płatnicy złożą korektę dokumentów rozliczeniowych i rozliczą się z ubezpieczonym, zwracając mu nadpłacone składki.
Podstawa prawna:
- art. 18a, 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 36 ust. 3 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (DzU z 2008 r. nr 237, poz. 1656),
- obwieszczenie z 15 grudnia 2010 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2011 r. oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (MP nr 99, poz. 1173).
Orzecznictwo:
- wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 29 listopada 2004 r. (III AUa 525/04, OSA 2005/10/25).