Ustalenia kontroli przeprowadzonej przez inspektorów pracy zawiera się w protokole kontroli, którego elementy wyszczególnione są w art. 31 ust. 2 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy (zwanej dalej ustawą o PIP). Inspektor pracy po sporządzeniu protokołu kontroli ma obowiązek przedstawić go podmiotowi kontrolowanemu.
Czy pracodawca ma obowiązek zawsze wpuścić inspektora pracy na teren zakładu pracy >>
Każdy protokół oprócz inspektora pracy podpisuje również osoba lub organ reprezentujący kontrolowanego pracodawcę. Przed podpisaniem protokołu, w terminie 7 dni od dnia przedstawienia go do podpisu, podmiot kontrolowany ma prawo zgłosić na piśmie umotywowane zastrzeżenia do protokołu kontroli.
Protokół kontroli
Protokół kontroli jest dokumentem, który finalizuje kontrolę przeprowadzoną w podmiocie kontrolowanym. W późniejszym czasie stanowi podstawę dalszych czynności inspekcji pracy.
Na podstawie treści protokołu kontroli wydawane są niektóre decyzje administracyjne, kierowane są wystąpienia, zawiadomienia do właściwych organów o naruszeniach prawa i wnoszone powództwa cywilne. Jedynie w przypadku niestwierdzenia uchybień wynik kontroli może być udokumentowany w formie notatki urzędowej. Taka notatka zawiera zwięzły opis stanu faktycznego stwierdzonego w czasie kontroli i jest podpisana tylko przez inspektora pracy.
W protokole kontroli zawiera się m.in.:
- informację o realizacji uprzednich decyzji i wystąpień organów PIP,
- opis stwierdzonych naruszeń prawa,
- treść decyzji ustnych oraz informację o ich realizacji,
- informacje o osobach, w obecności których przeprowadzano kontrolę,
- wzmiankę o wniesieniu lub niewniesieniu zastrzeżeń do treści protokołu oraz o ewentualnym usunięciu stwierdzonych nieprawidłowości przed zakończeniem kontroli.
Są to istotne informacje dla kontrolowanego, dlatego też dobrze jest wiedzieć, jak zgłaszać zastrzeżenia do protokołu. Mogą one mieć istotne znaczenie dla dalszych czynności podejmowanych po zakończeniu kontroli.
Do czego można zgłaszać zastrzeżenia
Ustawodawca wskazał, że zastrzeżenia zgłasza się do ustaleń zawartych w protokole (art. 31 ust. 4 ustawy o PIP). A zatem bezzasadne jest ujmowanie w zastrzeżeniach skarg na inspektora pracy czy poruszanie zagadnień, o których nie ma wzmianki w protokole.
Za jakie wykroczenia PIP może ukarać pracodawcę grzywną i w jakiej wysokości >>
Protokół kontroli wskazuje okoliczności związane z naruszeniami przepisów prawa pracy lub zasad bhp i dlatego warto w pierwszej kolejności „wyciągnąć” z niego te fragmenty, z którymi kontrolowany się nie zgadza.
Pracodawca może nie zgodzić się z następującymi kwestiami, w szczególności z:
- błędnymi ustaleniami zawartymi w protokole,
- wadliwym sposobem dokonania ustaleń.
Błędne ustalenie może dotyczyć np. stwierdzenia, że pracownikowi nie wypłacono świadczenia należnego mu na podstawie przepisów prawa pracy. Tymczasem – zdaniem kontrolowanego – świadczenie to wcale pracownikowi nie przysługiwało. Natomiast wadliwy sposób dokonania ustaleń może wiązać się z tym, że inspektor ustalił pewien stan (np. że pracownik nie otrzymał odpowiedniej odzieży roboczej) na podstawie bezkrytycznego dania wiary konkretnemu pracownikowi w sytuacji, gdy inne dowody – niezbadane przez inspektora pracy – świadczą o czymś zupełnie innym. Wadliwy sposób dokonywania ustaleń prowadzi najczęściej do powstania nieprawdziwych ustaleń.
Sposób zgłaszania zastrzeżeń
Nie ma szczególnych zasad dotyczących formy pisma stanowiącego zastrzeżenia, ale z pewnością musi z niego wynikać, że pismo jest zastrzeżeniem i pochodzi od skontrolowanego pracodawcy. Zastrzeżenia nie mogą być zgłaszane w jakikolwiek sposób, lecz w formie pisemnej. Konieczny jest też podpis kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej.
Ponadto zastrzeżenia muszą być umotywowane. Oznacza to zwięzłe powołanie się na fakty i dowody świadczące o tym, że ustalenia zawarte w protokole są nieprawdziwe lub zostały dokonane wadliwie. Same zarzuty podnoszone przeciwko treści protokołu kontroli bez ich umotywowania nie są zastrzeżeniami w rozumieniu art. 31 ust. 4 ustawy o PIP, chociażby były złożone na piśmie i w terminie 7 dni od dnia przedstawienia protokołu przez inspektora pracy.
Czy pracodawca może wnieść odwołanie od decyzji wydawanej przez PIP >>
Warto wypunktować poszczególne zarzuty i je uzasadnić, gdyż dzięki temu zastrzeżenia są bardziej czytelne. Poza tym pozwala to na dokonanie ich krytycznej analizy przed zgłoszeniem i przekazaniem ich kontrolującemu inspektorowi.
Przykład
Umotywowanie zastrzeżenia może wyglądać następująco:
1. Ustalenia w protokole nr (...), stanowiące, że pracownikom (...) przysługiwały dotąd niewypłacone premie za pracę poza zakładem pracy są błędne. Z § (...) regulaminu wynagradzania ww. zakładu pracy wynika, że przesłanką do przyznania tych premii jest swobodna ocena pracy pracownika dokonana pod względem prawidłowości wykonania i przynoszenia wymiernych dla pracodawcy efektów. Premie, które wskazał inspektor pracy, mają więc charakter uznaniowy i w istocie są nagrodami. Jeżeli więc nie zostały jako takie przyznane, to pracownikom po prostu nie przysługują. Pracodawca nie ocenił bowiem pracy pracownika w taki sposób, aby uznał za stosowne przyznanie dodatkowo nagrody pieniężnej.
2. (...).
Dlaczego warto zgłaszać zastrzeżenia
Głównym powodem zgłoszenia zastrzeżenia jest możliwość przekonania inspektora co do tego, że jego ustalenia lub sposób ich dokonania są błędne. To z kolei wiąże się z prawdopodobnym odstąpieniem przez kontrolującego od stosowania niektórych środków prawnych i jednocześnie uznaniem racji kontrolowanego. W razie zgłoszenia zastrzeżeń inspektor pracy zobowiązany jest zbadać je w każdym przypadku.
Jeśli stwierdzi zasadność zastrzeżeń, to zmienia lub uzupełnia odpowiednią część protokołu.
Od momentu sporządzenia protokołu kontroli do wyciągnięcia konsekwencji względem podmiotu kontrolowanego mija często dość długi okres. Podobnie część okoliczności, zwłaszcza sposób dokonywania ustaleń przez inspektora pracy, może zostać zapomniana. W dużej mierze zapobiegają temu pisemne zastrzeżenia składane do protokołu kontroli.
Kontrola PIP i urzędu skarbowego w jednym czasie >>
Należy również podkreślić, że zgłaszanie zastrzeżeń jest prawem kontrolowanego, który protestuje w ten sposób przeciwko negatywnym dla siebie wynikom kontroli. Poprzestanie na odmowie podpisania protokołu kontroli nie ma żadnego znaczenia prawnego.
Inspektor pracy uczyni o tym jedynie adnotację w protokole i zastosuje środki prawne odpowiadające stwierdzonym naruszeniom. Podpisanie protokołu nie jest warunkiem, od którego spełnienia uzależnione jest stosowanie środków prawnych.
Podstawa prawna: