Udzielanie pomocy Polakom zamieszkałym za granicą, w szczególności w zachowaniu ich związków z narodowym dziedzictwem kulturowym, zostało wpisanie do Konstytucji RP. Rząd polski, wraz z innymi instytucjami, pomaga w tym przez zapewnianie młodym Polakom nauki w języku polskim. Pomoc ta przejawia się w szczególności przez wspomaganie nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw lub nauczanych w innych formach przez organizacje społeczne zarejestrowane za granicą. Pomoc ta ma na celu nauczanie w języku polskim Polaków mieszkających na stałe poza granicami kraju oraz dzieci polskich obywateli czasowo przebywających za granicą.
Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczyciela >>
Do realizacji ww. celów nauczyciela mającego pracodawcę w Polsce deleguje się do pracy w Zespołach Szkół dla Dzieci Obywateli Polskich Czasowo Przebywających za Granicą, jak również do szkół systemów edukacji innych państw, gdzie nauka odbywa się w języku polskim, do sekcji polskich w sekcjach międzynarodowych we francuskim systemie szkolnym i do szkół europejskich.
Nauczyciele szkół europejskich na okres pracy za granicą otrzymują urlop bezpłatny ze szkoły, w której są zatrudnieni w Polsce. Koszty wynagrodzenia do wysokości pensji otrzymywanej w Polsce pokrywane są z budżetu, resztę dopłacają instytucje europejskie.
Grupy nauczycieli
Nauczycielem kierowanym z Polski jest nauczyciel, który ma swojego pracodawcę za granicą. Nauczyciele ci kierowani są przez Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli (zwany dalej CODN) do szkół w obcych systemach edukacji oraz szkół i punktów nauczania przy organizacjach społecznych, głównie na Wschodzie. Posiadają oni uzyskane w kraju kwalifikacje niezbędne do podjęcia pracy w charakterze nauczyciela języka polskiego, nauczania początkowego, historii i geografii Polski wśród Polaków zamieszkałych za granicą. Otrzymują oni wynagrodzenie na podstawie umowy z lokalną instytucją oświatową.
Z kolei nauczyciele pracujący w organizacjach polonijnych nie otrzymują wynagrodzenia. CODN wypłaca im ryczałt na pokrycie kosztów utrzymania i zakwaterowania za granicą oraz składek na ubezpieczenia społeczne (ZUS) oraz Fundusz Pracy. Ponadto refunduje nauczycielom koszty wyjazdu i powrotu z pracy oraz koszty ubezpieczenia od nagłych zachorowań i następstw nieszczęśliwych wypadków.
Kolejną grupą nauczycieli polskich pracujących za granicą są nauczyciele pracujący w systemach edukacji innych państw. Są oni zatrudnieni przez szkoły należące do systemów edukacji innych państw, takich jak: polskie szkoły w Czechach, na Litwie czy Ukrainie oraz lokalne szkoły, w których ramach nauczają języka polskiego (np. w Niemczech, Szwecji, Danii). Sprawy kwalifikacji zawodowych i zasady zatrudniania tych nauczycieli regulują przepisy innych państw.
Ryczałt
Jednym ze świadczeń przysługujących nauczycielom skierowanym lub delegowanym do pracy za granicą jest ryczałt. Ryczałt wypłaca się nauczycielom miesięcznie z góry do 10. dnia każdego miesiąca. Świadczenie to przysługuje w wysokości 250% dodatku zagranicznego bazowego dla państwa, do którego nauczyciel został skierowany lub delegowany. Dodatek bazowy stanowiący podstawę do ustalenia ryczałtu jest obliczany zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie dodatku zagranicznego i świadczeń przysługujących członkom służby zagranicznej wykonującym obowiązki służbowe w placówce zagranicznej.
Ryczałt jest przeznaczany na pokrycie części kosztów utrzymania i zakwaterowania.
Natomiast w przypadku osób nauczających przedmiotów w języku polskim Polaków zamieszkałych za granicą oraz dzieci pracowników migrujących ryczałt ten jest również przeznaczony na pokrycie kosztów składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz Fundusz Pracy. Z kolei koszty dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego lub polisy ubezpieczenia zdrowotnego, odpowiadającej zakresowi dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, są również pokrywane z ryczałtu, jeżeli nauczyciel został skierowany do państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).
Zasiłek adaptacyjny
Świadczeniem, które także otrzymuje nauczyciel, jest jednorazowy zasiłek adaptacyjny. Wysokość tego zasiłku odpowiada wysokości jednego miesięcznego ryczałtu. Zasiłek ten wypłaca się łącznie z pierwszym ryczałtem przysługującym nauczycielom od dnia rozpoczęcia pracy za granicą w terminie wypłaty ryczałtu.
Dieta dojazdowa
Dieta dojazdowa jest to świadczenie, które wypłacane jest nauczycielowi w wysokości stanowiącej równowartość diety określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.
Zwrot kosztów
Oprócz ww. świadczeń nauczyciel otrzymuje również zwrot kosztów:
- ubezpieczenia od nagłych zachorowań, następstw nieszczęśliwych wypadków i chorób tropikalnych oraz kosztów szczepień i badań lekarskich wymaganych w państwie, do którego został skierowany,
- podróży lub zorganizowania przejazdu z miejsca zamieszkania do miejsca zatrudnienia za granicą i z powrotem (raz w roku szkolnym).
Zatrudnianie pracowników uczelni >>
Jeżeli jest to podyktowane szczególnymi przypadkami, uzasadnionymi względami służbowymi, rodzinnymi lub zdrowotnymi, nauczyciel otrzymuje również zwrot poniesionych kosztów:
- przewozu do 100 kg dodatkowego bagażu ponad bagaż, którego przewóz wliczony jest w cenę biletu, jednorazowo z Polski do miejsca zatrudnienia za granicą i z powrotem, obejmującego rzeczy osobistego użytku i przedmioty gospodarstwa domowego (mienie przesiedleniowe),
- opłat wizowych lub innych opłat administracyjnych związanych z podjęciem pracy za granicą i zakwaterowaniem.
Nauczyciele polscy skierowani lub delegowani do pracy za granicą są wyposażani w niezbędne podręczniki, środki dydaktyczne i literaturę metodyczną oraz inne pomoce niezbędne w miejscu zatrudnienia za granicą lub otrzymują zwrot kosztów zakupionych przez nauczyciela ww. pomocy dydaktycznych.
Podstawa prawna: