Co do zasady wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za wykonaną pracę. Za czas niewykonywania pracy pracodawca ma obowiązek zapłacić tylko wtedy, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Jedną z takich sytuacji jest przestój (art. 81 k.p.). Jest to sytuacja, gdy pracownik doznał przeszkody w wykonywaniu pracy, uniemożliwiającej świadczenie pracy określonej w umowie. Przyczyny wystąpienia przestoju mogą dotyczyć pracodawcy, pracownika bądź też wynikać z działania siły wyższej. To rozróżnienie jest o tyle istotne, że w zależności od przyczyny przestoju pracodawca za niego zapłaci bądź nie.
Jak postąpić ze stażystą w trakcie przestoju w firmie? >>
W przypadku przestoju:
- z winy pracodawcy – pracownik otrzyma wynagrodzenie,
- z winy pracownika – wynagrodzenie nie przysługuje,
- z powodu złych warunków atmosferycznych – wynagrodzenie przysługuje pracownikowi zatrudnionemu przy takich pracach jedynie wtedy, gdy przepisy szczególne bądź wewnątrzzakładowe tak stanowią.
W sytuacji gdy przestój nastąpił z przyczyny nieleżącej po stronie pracownika, należy mu się wynagrodzenie, mimo że nie świadczy on de facto pracy. Wynagrodzenie za czas przestoju to wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli zaś taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony – należy się 60% wynagrodzenia.
Jakie składniki wliczać do podstawy wynagrodzenia urlopowego >>
W każdym przypadku wynagrodzenie tak ustalone nie może być niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego w danym roku (w 2009 r. – 1276 zł).
Przestój z winy pracodawcy
Do obliczania wynagrodzenia przysługującego za czas niezawinionego przez pracownika przestoju odpowiednie zastosowanie mają zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.
W celu określenia należności za 1 godzinę według:
- składników określonych w stawce miesięcznej – należy stawkę podzielić przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu; następnie tak ustalone wynagrodzenie za 1 godzinę należy pomnożyć przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie przestoju w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie było przestoju,
- składników zmiennych – wynagrodzenie ustalone według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop należy podzielić przez liczbę godzin przepracowanych w okresie, z którego przyjęto to wynagrodzenie.
Przykład
Pracownik zatrudniony jest w systemie równoważnym. Na 14 i 15 grudnia miał zaplanowane po 12 godzin pracy. Wynagradzany jest stałą stawką miesięczną w wysokości 2760 zł. W tych dniach pracownik nie mógł wykonywać pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Za taki czas przestoju należy mu się wynagrodzenie obliczane w następujący sposób:
- 2760 zł : 168 (wymiar czasu pracy w grudniu) = 16,43 zł,
- 16,43 zł x 24 godz. (czas przestoju) = 394,32 zł.
Przestój z winy pracownika
Czasem może się zdarzyć tak, że to pracownik będzie winien przestojowi u pracodawcy. W takim przypadku za czas tego przestoju nie należy mu się wynagrodzenie. Oznacza to, że pracodawca będzie mógł odjąć od wynagrodzenia pracownika pensję za czas przestoju.
Przykład
Pracownik wynagradzany stawką godzinową w wysokości 17 zł przez swoje zaniedbanie spowodował zatrzymanie pracy maszyny, przez co została zatrzymana cała produkcja. Awarię udało się szybko usunąć, jednak przez 6 godzin (od 8.30 do 14.30) praca w zakładzie nie była wykonywana. Za ten czas pracownikowi nie należy się wynagrodzenie, dlatego od pensji należy mu odjąć:
17 zł x 6 godz. przestoju = 102 zł.
W związku z tym pensja pracownika w grudniu wyniesie:
- 168 godz. (wymiar czasu pracy w grudniu) – 6 godz. przestoju = 162 godz.,
- 162 godz. x 17 zł = 2754 zł.
Podstawa prawna:
- art. 80, 81 Kodeksu pracy,
- wyrok Sądu Najwyższego z 2 września 2003 r. (I PK 345/02, OSNP 2004/18/308).