W pewnych sytuacjach pracownicy zatrudnieni na podstawie umów o pracę mogą również otrzymywać wynagrodzenie autorskie. Pensja taka gwarantuje im wyższe pobory netto, gdyż w stosunku do niej można zastosować wyższe, bo aż 50% koszty uzyskania. By pracownik mógł jednak skorzystać z tak korzystnego sposobu rozliczania swojego wynagrodzenia, wymagane jest, aby został spełniony pewien warunek – jego praca musi mieć charakter twórczy.
Umowa o pracę
W przypadku pracownika zatrudnionego na umowę o pracę, w ramach stosunku pracy, który otrzymuje także wynagrodzenie z tytułu korzystania przez nich z praw autorskich, praw pokrewnych lub rozporządzania przez nich tymi prawami (art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), przysługują mu zryczałtowane koszty w wysokości 50% w stosunku do uzyskanego z tego tytułu przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe. A zatem przepis ten uzależnia możliwość zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów od tego, czy rezultat pracy stanowi przedmiot prawa autorskiego.
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażania, czyli utwór. Oznacza to, że nie każde dzieło można potraktować jako utwór.
Prawa autorskie do utworu pracowniczego>>
Zastosowanie 50% stawki kosztów uzyskania przychodów zależy od wystąpienia 2 okoliczności:
- zaistnienia utworu w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz
- udzielenia przez twórcę licencji na korzystanie z danego utworu zamawiającemu lub rozporządzenia majątkowymi prawami autorskimi do twórczego dzieła.
WAŻNE!
Aby skorzystać z możliwości odliczenia 50% kosztów uzyskania przychodów, należy w umowie o pracę określić, jaką część tego wynagrodzenia ze stosunku pracy obejmuje wynagrodzenie autorskie z tytułu korzystania przez pracownika z praw autorskich, a jaka dotyczy wynagrodzenia związanego z wykonywaniem obowiązków pracowniczych.
W piśmie z 16 sierpnia 1995 r. (nr PO 5/8-7371-01609/95, niepubl.) Minister Finansów stwierdził, że jeżeli z umowy o pracę nie wynika możliwość osiągania przez pracownika odrębnego wynagrodzenia wyłącznie z tytułu realizacji utworu w rozumieniu przepisów prawa autorskiego, kosztów uzyskania nie można odliczyć inaczej niż na zasadach ogólnych w określonej ustawowo kwocie.
Zastosowanie 50% kosztów
50% koszty uzyskania przychodów mogą być zastosowane tylko:
- gdy zawarta z pracownikiem umowa o pracę przewiduje, że jednym ze składników wynagrodzenia będzie honorarium autorskie za dzieła tworzone w ramach stosunku pracy,
- wyłącznie do tej części wynagrodzenia, która jest należna za stworzenie dzieła podlegającego ochronie z tytułu praw autorskich.
W sytuacji gdy pracownik otrzymuje wynagrodzenie, na które składa się kilka elementów, to zryczałtowane 50% koszty można potrącić jedynie z tej części pensji, która mu przysługuje z tytułu korzystania z praw autorskich. Oczywiście zastosowanie 50% kosztów do tej części przychodu, którą pracownik uzyskał z tytułu korzystania z praw autorskich, nie wyłącza możliwości potrącenia zwykłych kosztów pracowniczych od pozostałej części wynagrodzenia ze stosunku pracy.
Pracownik zawsze pozostanie autorem>>
Przykład
Wynagrodzenie pracownika za wrzesień 2009 r. składa się z płacy zasadniczej w wysokości 1500 zł oraz honorarium autorskiego w kwocie 4000 zł. Jak ustalić wynagrodzenie netto tego pracownika?
I. Obliczamy wysokości składek na ubezpieczenia społeczne od płacy zasadniczej:
- składka emerytalna:
1500 zł x 9,76% = 146,40 zł,
- składka rentowa:
1500 zł x 1,5% = 22,50 zł,
- składka chorobowa:
1500 zł x 2,45% = 36,75 zł,
- łączna kwota składek na ubezpieczenia społeczne:
146,40 zł + 22,50 zł + 36,75 zł = 205,65 zł.
II. Ustalamy wysokości składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia autorskiego:
- składka emerytalna:
4000 zł x 9,76% = 390,40 zł,
- składka rentowa:
4000 zł x 1,5% = 60 zł,
- składka chorobowa:
4000 zł x 2,45% = 98 zł,
Jak obliczyć wynagrodzenie pracownika, który chorował i był na urlopie okolicznościowym>>
- łączna kwota składek na ubezpieczenia społeczne:
390,40 zł + 60 zł + 98 zł = 548,40 zł.
III. Składki na ubezpieczenia społeczne od całego wynagrodzenia:
205,65 zł + 548,40 zł = 754,05 zł.
IV. Obliczamy wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne.
- podstawą wyliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne jest suma wynagrodzeń pomniejszona o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne:
5500 zł – 754,05 zł = 4745,95 zł,
- składka na ubezpieczenie zdrowotne:
4745,95 zł x 9% = 427,14 zł,
- składka na ubezpieczenie zdrowotne odliczana od podatku (7,75%):
4745,95 zł x 7,75% = 367,81 zł.
V. Ustalamy dochód pracownika. W tym celu od przychodu odejmujemy składki na ubezpieczenia społeczne oraz kwotę stanowiącą zryczałtowany koszt uzyskania przychodu.
- dochód z płacy zasadniczej (zakładamy, że pracownik mieszka w tej samej miejscowości, w której znajduje się zakład pracy):
1500 zł – 205,65 zł – 111,25 zł = 1183,10 zł,
- dochód z wynagrodzenia autorskiego:
4000 zł – 548,40 zł = 3451,60 zł,
3451,60 zł x 50% = 1725,80 zł,
3451,60 zł – 1725,80 zł = 1725,80 zł.
- razem:
1183,10 zł + 1725,80 zł = 2908,90 zł, po zaokrągleniu do pełnego złotego – 2909 zł.
VI. Obliczamy zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych:
2909 zł x 18% = 523,62 zł,
523,62 zł – 46,33 zł = 477,29 zł,
477,29 zł – 367,81 zł = 109,48 zł; po zaokrągleniu do pełnego złotego – 109 zł.
VII. Ustalamy wynagrodzenie netto do wypłaty. W tym celu wynagrodzenie brutto (przychód) pomniejszamy o składki na ubezpieczenia społeczne, zaliczkę podatkową oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne (8,75%):
5500 zł – 754,05 zł – 109 zł – 427,14 zł = 4209,81 zł.
Pracownikowi należy wypłacić pensję w kwocie 4209,81 zł.
Nie zawsze jednak pracownicy, na których pensje składają się wynagrodzenia autorskie, mają prawo do zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów. Takie prawo im nie przysługuje, gdy nie świadczą pracy np. z powodu urlopu wypoczynkowego czy choroby. Za czas tych nieobecności nie otrzymują oni bowiem wynagrodzenia autorskiego, ale odpowiednio wynagrodzenie urlopowe, chorobowe bądź zasiłek. Powyższego nie zmienia również fakt, że wynagrodzenie to wpływa na wysokość podstawy urlopowej czy zasiłkowej.
Koszty sądowe w sprawach ze stosunku pracy>>
WAŻNE!
Za okres, w którym pracownik nie świadczy pracy, przysługują mu koszty uzyskania na ogólnych zasadach, wynikające z art. 22 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że przy poborze miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy w stosunku do przychodów niebędących prawami autorskimi należy uwzględnić zryczałtowane koszty uzyskania przychodu.
Podstawa prawna: