Normy czasu pracy – to maksymalna liczba jednostek czasu, w których ramach pracownik ma obowiązek pozostawać w dyspozycji pracodawcy. Normy czasu pracy stanowią górną granicę tych jednostek.
Normy czasu pracy mają charakter:
- dobowy – jest to maksymalna liczba godzin pracy na dobę,
- tygodniowy – jest to maksymalna liczba godzin pracy przeciętnie w tygodniu w okresie rozliczeniowym,
- dniowy – jest to maksymalna liczba dni pracy przeciętnie w tygodniu.
Podstawową normę czasu pracy określa art. 129 § 1 k.p., zgodnie z którym czas pracy nie może przekraczać:
- przeciętnie 40 godzin (norma tygodniowa, jak wynika z tego sformułowania, może być kształtowana elastycznie przez pracodawcę. Ustawodawca jedynie w wyjątkowych przypadkach wprowadza sztywną tygodniową normę, np. wobec pracowników samorządowych. Przez tydzień pracy rozumiemy 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego. Niekiedy jest on jednak określony od poniedziałku do niedzieli. Ta przeciętna tygodniowa norma stanowi z reguły zasadniczy wyróżnik rodzaju podstawowego czasu pracy – pomnożenie 40-godzinnej normy przez liczbę tygodni okresu rozliczeniowego precyzuje maksymalną liczbę godzin, jaką pracownik ma do przepracowania w tym okresie, czyli określa wymiar czasu pracy. Norma tygodniowa może być niekiedy niższa od 40-godzinnej, m.in. przy systemie skróconego czasu pracy – art. 145 k.p. m.in. osoby niepełnosprawne),
- ustawowej normy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy (również pojęcie tygodnia pracy może być różnie kształtowane, tzn. poszczególne tygodnie mogą różnić się liczbą dni pracy, być dłuższe, np. 6-dniowe, ale, planując taki tydzień, nie można zapominać, aby przypadały na niego co najmniej dwa dni wolne, np. po zakończonym tygodniu i jeden w jego środku. Przepisy nie wskazują jednak, które dni powinny być przeznaczone na wypoczynek. Dla większości pracowników, co wynika z innych przepisów, będą to na pewno niedziela i święta. Co do zasady dni takie powinny być precyzyjnie określone w rozkładzie czasu pracy – poprzez wskazanie dni, np. sobót lub konkretnych dat w roku – wprowadzonym układem zbiorowym pracy lub regulaminem pracy).