Mediacja – to jeden ze sposobów rozwiązywania konfliktu z udziałem bezstronnej osoby trzeciej w celu ułatwienia osiągnięcia dobrowolnej ugody między stronami.
Podstawowe zasady mediacji:
- dobrowolności – nikt nie ma prawa przymuszać kogokolwiek, czy stosować nacisk lub manipulację psychiczną, aby spowodować przystąpienie do procesu mediacji,
- poufności – mediator jest zobowiązany do przestrzegania poufnego charakteru postępowania mediacyjnego; rozmowy prowadzone między stronami w czasie postępowania są poufne i nie można się na nie powoływać, chyba że strony wyrażą na to zgodę lub o to poproszą,
- bezstronności – mediator ma obowiązek neutralności w stosunku do każdej ze stron; mediator nie może być postrzegany jako stronniczy z powodu osobistych więzi łączących go z którąkolwiek ze stron bądź jego wcześniejszego zaangażowania w sprawę,
- neutralności – mediator nie może narzucać stronom własnych rozwiązań nawet wtedy, gdyby był przekonany, że są one najlepsze dla obu stron. Może on najwyżej przez stosowanie odpowiednich technik mediacyjnych naprowadzać strony do dotarcia do istoty konfliktu,
- akceptowalności – strony mają prawo na niegodzenie się na osobę mediatora, który według nich nie spełnia warunku bezstronności czy neutralności, zachowując tym samym prawo do wyboru innej osoby.
Kodeks postępowania cywilnego wprowadził dwa rodzaje mediacji: sądową i umowną. Prowadzi się ją na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Sąd może sam skierować sprawę do mediacji. Ten model mediacji nie jest jednak dopuszczalny w każdej sytuacji, np. w postępowaniu nakazowym czy uproszczonym.
Sąd może samodzielnie skierować sprawę do mediacji do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę. Po jego zamknięciu może to nastąpić wyłącznie na zgodny wniosek stron. Strony wolno skierować do mediacji tylko raz w toku postępowania.
W przypadku mediacji umownej strony prowadzą mediację na podstawie umowy. W umowie powinny określić: przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób jego wyboru.
Z chwilą doręczenia wniosku mediatorowi następuje przerwanie biegu przedawnienia, w trakcie postępowania mediacyjnego nie będzie ono biegło, a gdy mediacja nie odniesie skutku, termin przedawnienia liczy się na nowo.
Mediatorem nie może być sędzia zawodowy, jedynie wyjątkowo, jeżeli znajduje się w stanie spoczynku. Może być nim każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych. Osobę mediatora powinna przede wszystkim cechować bezstronność przy prowadzeniu mediacji. Listy mediatorów cywilnych znajdują się u prezesów sądów okręgowych.
Najważniejsze zalety mediacji:
- zmniejszenie kosztów postępowania,
- szybkość postępowania, a tym samym rozstrzygnięcia, co szczególnie dla przedsiębiorców jest bardzo ważne, decyduje bowiem często o utrzymaniu się na rynku,
- poufność postępowania.