Fundusz Pracy – to państwowy fundusz celowy niemający osobowości prawnej. Podstawowym zadaniem Funduszu Pracy jest finansowanie świadczeń przysługujących bezrobotnym oraz finansowanie programów na rzecz przeciwdziałania bezrobociu.
Funkcjonuje na podstawie ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 nr 69, poz. 415 ze zm.).
Obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają:
- pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby wymienione w art. 104 ust. 1 pkt 1 ustawy,
- rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych lub spółdzielnie usług rolniczych – za swoich członków, z wyjątkiem członków, którzy wnieśli wkład gruntowy o powierzchni użytków rolnych większej niż 2 ha przeliczeniowe,
- inne niż wymienione wyżej osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub zaopatrzeniu emerytalnemu (z pewnymi wyjątkami – art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy).
Przy ich ustaleniu bierze się pod uwagę podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia wynikającego z ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Odpowiadają one w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej wysokości minimalnego wynagrodzenie za pracę. W przypadku pracownika w okresie jego pierwszego roku pracy, z pewnymi zastrzeżeniami wynikającymi z ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.) – stanowią co najmniej wynagrodzenie nie niższe niż 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, w odniesieniu zaś do osób wykonujących pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania – co najmniej 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Wysokość składki na Fundusz Pracy określa ustawa budżetowa.
Przychodami Funduszu Pracy są m.in.:
- obowiązkowe składki na Fundusz Pracy,
- dotacje budżetu państwa,
- środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej na współfinansowanie projektów finansowanych z Funduszu Pracy,
- spłaty rat i odsetki od pożyczek udzielonych z Funduszu Pracy,
- środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, przeznaczone na współfinansowanie działań z zakresu udziału publicznych służb zatrudnienia w EURES.
Przychodami Funduszu Pracy są również opłaty, wpłaty, kary pieniężne i grzywny, orzeczone przez sądy za nieprzestrzeganie przepisów ustawy, kary pieniężne nakładane na podstawie przepisów o pomocy społecznej, a także środki pieniężne przekazywane do Funduszu Pracy na podstawie art. 19 ustawy z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (DzU nr 94, poz. 651 ze zm.).
Składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.
Poboru składek na Fundusz Pracy dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wyodrębniony rachunek bankowy prowadzony dla składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a następnie niezwłocznie przekazuje na rachunek bankowy dysponenta Funduszu Pracy, nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od ich otrzymania. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ostatecznie rozlicza pobrane składki na Fundusz Pracy do 20. dnia następnego miesiąca.
Środki Funduszu Pracy przeznacza się na finansowanie kosztów, wydatków, badań szczegółowo wymienionych w blisko 60 punktach w art. 108 ustawy.