Podstawowy system czasu pracy polega na tym, że pracownik pracuje 8 godzin na dobę. Kodeks pracy pozwala jednak na to, by pracodawca zastosował inny system czasu pracy. W określonych przepisami sytuacjach można zastosować system przerywanego czasu pracy. W jaki sposób można wprowadzić system przerywanego czasu pracy? Wyjaśniamy.
- Na czym polega system przerywanego czasu pracy
- Kiedy można wprowadzić system przerywanego czasu pracy
- Za czas przerwy należy się wynagrodzenie
- Kiedy nie stosuje się systemu przerywanego czasu pracy
- W jaki sposób wprowadzić system przerywanego czasu pracy
- System przerywanego czasu pracy u rolników
System przerywanego czasu pracy to jeden z dopuszczalnych systemów czasu pracy. Przepisy Kodeksu pracy określają, kiedy taki system czasu pracy może być wprowadzony, a także procedury, jakich musi dochować pracodawca, by wprowadzić system przerywanego czasu pracy.
Na czym polega system przerywanego czasu pracy
System przerywanego czasu pracy może być stosowany według z góry ustalonego rozkładu przewidującego maksymalnie jedną przerwę w pracy w ciągu doby. Przerwa w pracy może trwać nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy tej nie wlicza się do czasu pracy.
Kiedy można wprowadzić system przerywanego czasu pracy
System przerywanego czasu pracy może być stosowany tylko w przypadku, gdy jest uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją.
Za czas przerwy należy się wynagrodzenie
Chociaż przerwa w pracy nie wlicza się do czasu pracy, to za jej czas pracownikowi należy się wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia za czas przerwy w pracy stanowi połowę wynagrodzenia należnego za czas postoju.
Wynagrodzenie za czas postoju przysługuje pracownikowi w wysokości wynikającej z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. Zatem za czas przerwy w systemie przerywanego czasu pracy należy się wynagrodzenie w wysokości połowy wskazanych powyżej stawek.
Jeżeli przy określaniu warunków wynagrodzenia pracownika nie wyodrębniono stawki godzinowej ani miesięcznej wysokość wynagrodzenia postojowego wynosi 60 proc. wynagrodzenia. W takim przypadku wynagrodzenie za czas przerwy w pracy wynosi 30 proc. wynagrodzenia pracownika. Rozwiązanie to stosuje się np. do pracowników świadczących pracę na akord lub prowizję.
Kiedy nie stosuje się systemu przerywanego czasu pracy
System przerywanego czasu pracy nie może być stosowany w odniesieniu do pracownika objętego systemem równoważnego czasu pracy. Wykluczone jest także zastosowanie systemu przerywanego czasu pracy do pracownika pracującego w systemie pracy ciągłej. Ponadto nie można zastosować systemu przerywanego czasu pracy do pracownika, który objęty jest systemem skróconego tygodnia pracy, bądź też system weekendowy.
W jaki sposób wprowadzić system przerywanego czasu pracy
System przerywanego czasu pracy wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładową organizacją związkową. Co do zasady nie można wprowadzić tego systemu czasu pracy w umowie o pracę.
W przypadku gdy u pracodawcy działa kilka zakładowych organizacji związkowych porozumienie powinno być zawarte z nimi wszystkimi. Jeżeli jednak okaże się, że uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi organizacjami związkowymi jest niemożliwe, w celu wprowadzenia systemu przerywanego czasu pracy pracodawca musi dojść do porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi (patrz poniższa ramka), z których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u tego pracodawcy.
W sytuacji natomiast, gdy u pracodawcy nie ma zakładowej organizacji związkowej system przerywanego czasu pracy może być wprowadzony na podstawie porozumienia z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u tego pracodawcy.
Reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest zakładowa organizacja związkowa:
- będąca jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego (patrz niżej), zrzeszająca co najmniej 8% osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy lub
- zrzeszająca co najmniej 15% osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy.
Jeżeli żadna z zakładowych organizacji związkowych nie spełnia powyższych wymogów, reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest organizacja zrzeszająca największą liczbę osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy.
Ustawa o Radzie Dialogu Społecznego za reprezentatywne organizacje związkowe uznaje ogólnokrajowe związki zawodowe, ogólnokrajowe zrzeszenia (federacje) związków zawodowych i ogólnokrajowe organizacje międzyzwiązkowe (konfederacje), które spełniają łącznie następujące kryteria:
- zrzeszają więcej niż 300 000 członków będących osobami wykonującymi pracę zarobkową;
- działają w podmiotach gospodarki narodowej, których podstawowy rodzaj działalności jest określony w więcej niż w połowie sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), o której mowa w przepisach o statystyce publicznej.
System przerywanego czasu pracy u rolników
System przerywanego czasu pracy może być wprowadzony także na podstawie umowy o pracę. Taką możliwość mają wyłącznie pracodawcy będący osobami fizycznymi, którzy prowadzą działalność w zakresie rolnictwa i hodowli i u których nie działają zakładowe organizacje związkowe.
Pracownikowi zatrudnionemu przez wskazanego powyżej pracodawcę wynagrodzenie za czas przerwy w pracy należy się tylko wtedy, gdy wynika to z umowy o pracę. Kodeks pracy przyznaje tu swobodę stronom umowy o pracy i dopuszcza sytuację, w której pracownikowi nie będzie przysługiwało wynagrodzenie za czas przerwy.