Związek zawodowy
W prawie pracy
Związek zawodowy jest rodzajem organizacji zrzeszającej podmioty niezależne od pracodawcy. Powstaje na mocy uchwały podjętej co najmniej przez 10 osób uprawnionych do jego utworzenia. Prawo do utworzenia i wstępowania do związku mają pracownicy bez względu na podstawę nawiązania stosunku pracy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, jeżeli nie są pracodawcami. Związek zawodowy mogą utworzyć również pracownicy tymczasowi (ale w ramach agencji pracy tymczasowej). Pracownicy ci mogą również przystąpić do istniejącego związku u pracownika użytkownika.
Związek zawodowy posiada osobowość prawną po wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego. Jest powołany do reprezentowania pracowników oraz obrony ich interesów. Reprezentuje pracowników przed pracodawcą, chroni interesy indywidualne i zbiorowe swoich członków. Może reprezentować interesy osoby niebędącej jego członkiem, jeżeli pracownik zwróci się o to, a organizacja związkowa podejmie się obrony jego praw.
W zakładzie pracy pełni funkcję konsultacyjną, m.in. wyraża stanowisko w zakresie możliwości wypowiedzenia umowy o pracę (na czas nieokreślony) czy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Jest stroną porozumień zawieranych z pracodawcą, np. w sprawie wprowadzenia regulaminu pracy czy wydłużonego okresu rozliczeniowego. Do zakresu jego działania należy także współdziałanie przy tworzeniu aktów prawa wewnątrzzakładowego, prowadzenie rokowań w ramach sporu zbiorowego pracy oraz sprawowanie kontroli przestrzegania przez pracodawcę przepisów bhp.
Związek zawodowy może mieć również wpływ na tworzenie przepisów dotyczących prawa pracy oraz warunków pracy pracowników. Przysługuje im również prawo opiniowania projektów aktów prawnych (założeń do projektów oraz innych dokumentów) dotyczących prawa pracy. Imiennie wskazani uchwałą działacze związkowi podlegają ochronie przed wypowiedzeniem (rozwiązaniem) stosunków pracy. Pracownik nie może ponieść negatywnych skutków przynależności do organizacji związkowej albo wykonywania funkcji w tej organizacji. Z tego powodu nie można mu wypowiedzieć umowy o pracę.