Przepisy ustawy o związkach zawodowych nakładają na pracodawcę obowiązek zwrócenia się do związku o informację o pracownikach korzystających z jej obrony. Nieudzielenie tej informacji w ciągu 5 dni zwalnia pracodawcę z obowiązku współdziałania z zakładową organizacją związkową w sprawach dotyczących tych pracowników.
Pracodawcy, wykorzystując ten przepis, żądali od związkowców pełnych list pracowników, którzy podlegają ochronie lub których interesy reprezentuje dany związek zawodowy wobec pracodawcy. Żądania te często były kierowane bez uzasadnienia. Związki zawodowe odmawiały podawania pracodawcy danych osobowych pracowników, powołując się na ochronę związkową i ochronę danych osobowych.
Rozbieżności w orzecznictwie
Sądy różnie orzekały w sprawach dotyczących żądania przez pracodawcę pełnej listy członków organizacji związkowej. Rozbieżne poglądy prezentował także Sąd Najwyższy. W uchwale z 24 stycznia 2012 r. (III PZP 7/11) SN wskazał, że „uzasadnione ochroną danych osobowych nieudzielenie przez zakładową organizację związkową żądanej przez pracodawcę informacji o pracownikach korzystających z jej obrony, nie zwalnia pracodawcy z obowiązku zawiadomienia organizacji związkowej o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę”. Jednak w wyroku z 14 czerwca 2012 r. (I PK 231/11) SN uznał, że nieudzielenie takich informacji z powołaniem się na przepisy ustawy o ochronie danych osobowych zwalnia pracodawcę z obowiązku współdziałania z organizacją związkową w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy. Wobec takich rozbieżności, I Prezes SN zwrócił się do Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych o zajęcie stanowiska i odpowiedź na następujące pytanie prawne:
„Czy nieudzielenie, z powołaniem się na zasady przetwarzania ochrony danych osobowych, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.), przez zakładową organizację związkową żądanej przez pracodawcę na podstawie art. 30 ust. 21 zd. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) informacji o wszystkich pracownikach korzystających z jej obrony zwalnia pracodawcę z obowiązku zawiadomienia organizacji związkowej o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę (art. 30 ust. 21 zd. 2 ustawy o związkach zawodowych)”?
Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy wypowiedział się w uchwale podjętej w rozszerzonym składzie. Stwierdził w niej, że pracodawca nie może bez uzasadnienia żądać informacji o wszystkich zatrudnionych reprezentowanych przez dany związek zawodowy.
W uzasadnieniu uchwały sąd wskazał, że przepisy ustawy o związkach zawodowych, zobowiązujące pracodawcę do współdziałania ze związkami i umożliwiające uzyskanie danych pracowników chronionych lub reprezentowanych przez dany związek, należy interpretować z uwzględnieniem przepisów o ochronie danych osobowych. Przetwarzanie danych osobowych jest dozwolone, gdy jest ono niezbędne do realizacji uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa, a administrator ma obowiązek dochować wszelkich starań, aby dane były zbierane tylko w określonym przepisami celu i zakresie.
Celem jest tutaj uzyskanie informacji tylko o tych pracownikach, co do których pracodawca ma zamiar podjąć określone działania, np. wypowiedzenie umowy o pracę. To oznacza, że pracodawca nie może żądać informacji o wszystkich pracownikach reprezentowanych przez dany związek zawodowy. Nie wykonuje on bowiem przepisów i nie realizuje ustawowego celu.
Wnioski dla pracodawcy
Pracodawca nie może żądać od związków zawodowych, bez uzasadnienia, informacji o wszystkich zatrudnionych reprezentowanych przez związek. Informacje mogą więc dotyczyć tylko konkretnych pracowników i konkretnych działań pracodawcy zmierzających np. do zwolnienia pracownika albo przeszeregowania go na niższe, gorzej płatne stanowisko.
Jeżeli mimo to pracodawca wystąpi do związku zawodowego o przekazanie listy wszystkich zatrudnionych chronionych lub reprezentowanych przez dany związek, bez uzasadnienia, niejako „prewencyjnie”, to związek może odmówić udzielenia takich informacji. Ta odmowa nie będzie miała negatywnych konsekwencji dla pracowników w postaci odmowy współpracy pracodawcy ze związkami np. przy rozwiązywaniu umów o pracę.