- Jedna wspólna płaca minimalna dla krajów UE?
- Gdzie najwyższa a gdzie najniższa płaca minimalna w UE?
- Ubóstwo w UE i dyskryminacja płacowa
- Negocjacje zbiorowe w sprawie ustalania wynagrodzeń
- Egzekwowanie minimalnego wynagrodzenia
- Monitorowanie płacy minimalnej
- Kiedy minimalne wynagrodzenie w UE?
- Minimalne wynagrodzenie w 2023 r. w Polsce - ile?
Jedna wspólna płaca minimalna dla krajów UE?
Dzięki dyrektywie z 28.10.2020 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w UE (COM(2020) 683 final 2020/0310 COD, dalej: dyrektywa), pracownicy w UE mają mieć zapewnione sprawiedliwe wynagrodzenie minimalne. Aktualnie płaca minimalna obowiązuje w 21 na 27 krajów UE. Dyrektywa odnosi się do pracowników, pracujących w UE, którzy mają zawartą umowę o pracę lub pozostają w stosunku pracy określonym przez prawo, układy zbiorowe lub praktykę obowiązującą w poszczególnych państwach członkowskich, przy uwzględnieniu orzecznictwa TSUE.
Dyrektywa jest na etapie procedowania, jednak już teraz wiadomo, że nie będzie jednej wspólnej płacy minimalnej dla wszystkich krajów UE. Dyrektywa nie zobowiązuje państw członkowskich UE do wprowadzenia ustawowych wynagrodzeń minimalnych ani nie określa wspólnego poziomu minimalnego wynagrodzenia w całej UE. Takie porozumienie nie byłoby realne do osiągnięcia, ponieważ warunki pracy i życia w poszczególnych krajach UE są diametralnie różne.
Gdzie najwyższa a gdzie najniższa płaca minimalna w UE?
Najwyższa płaca minimalna w UE obowiązuje w Luksemburgu i wynosi około 2257 EUR miesięcznie, z kolei najniższa jest w Bułgarii i wnosi około 332 EUR miesięcznie. W Polsce kwota ta oscyluje w granicach 635 EUR, co nie daje nawet miejsca w pierwszej dziesiątce. Dużo zarabia się również w Irlandii (około 1775 EUR) czy w Holandii (około 1725 EUR). Minimalne wynagrodzenie, niższe niż w Polsce, jest np. na Łotwie (około 500 EUR) czy w Rumunii (około 515 EUR). Według danych z Eurostatu w skali roku minimalne wynagrodzenie w UE wzrosło najbardziej na Węgrzech (bo o około 22,5%), na Litwie (o 13,7%) czy w Czechach (o 12,6%).
Konkurencja na europejskim rynku pracy powinna opierać się na innowacyjności i poprawie wydajności, a także na wysokich standardach społecznych. Koniunktura gospodarcza powoduje, że konieczne są zmiany, ponieważ krajowe ustawowe wynagrodzenia minimalne kształtują się poniżej 60% mediany wynagrodzeń brutto lub 50% średniego wynagrodzenia brutto w prawie wszystkich państwach członkowskich.
Ubóstwo w UE i dyskryminacja płacowa
Ubóstwo pracujących w UE wzrosło w 2018 r. aż do 9,4%. Aktualna sytuacja gospodarcza na świecie wywołana m.in wirusem Sars-CoV-2 oraz rosnącą inflacją spowodowała, że problem nadal istnieje, a nawet się pogłębia. Mówi się o tzw.: „Pracujących ubogich”. Istnieje również nierówność płacowa ze względu na płeć. Okazuje się, że różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w UE wynosi 14,1% (wg danych z Eurostatu), z kolei zróżnicowanie emerytur sięga aż 33%. Na lata 2020-2024 ustanowiono więc strategię na rzecz równouprawnienia płci, która ma na celu wyrównanie tych różnic.
Nierówność płac na rynku pracy rośnie, ponieważ ma miejsce spadek zatrudnienia w zawodach średniopłatnych (lub wymagających średnich kwalifikacji) przy jednoczesnym wzroście zawodów nisko i wysokopłatnych (lub wymagających specjalistycznych kwalifikacji). Konieczne jest więc zagwarantowanie pracownikom UE odpowiednich wynagrodzeń minimalnych i wyeliminowanie dyskryminacji płacowej ze względu na płeć, co ma znaczenie dla budowania mocnych gospodarek i sprawiedliwie oraz godnie traktowanych zatrudnionych.
Negocjacje zbiorowe w sprawie ustalania wynagrodzeń
Dyrektywa dopuszcza ustalanie wynagrodzeń minimalnych zarówno za pomocą układów zbiorowych pracy jak i ustawy (czy też aktów wykonawczych), jednak kładzie nacisk na promowanie negocjacji zbiorowych w sprawie ustalania wynagrodzeń z parterami społecznymi (związki zawodowe, organizacje pracodawców oraz strona rządowa).
Egzekwowanie minimalnego wynagrodzenia
Istotny będzie skuteczny dostęp pracowników do ustawowych wynagrodzeń minimalnych oraz zapewnienie, by informacje na temat płac były podawane do wiadomości publicznej w jasny, zrozumiały i łatwo dostępny sposób. Unia zauważa też, że konieczne jest lepsze egzekwowanie i monitorowanie prawa we wszystkich państwach członkowskich – tutaj znaczącą rolę odgrywają więc Inspekcje Pracy. Unia zachęca do ustanowienia skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar za naruszenie przepisów krajowych ustanawiających ochronę wynagrodzenia minimalnego.
Monitorowanie płacy minimalnej
Państwa członkowskie będą musiały powierzyć właściwym organom zadanie opracowania skutecznych i wiarygodnych narzędzi gromadzenia danych, które to narzędzia powinny umożliwić państwom członkowskim coroczne przekazywanie Komisji UE odpowiednich danych dotyczących zakresu i adekwatności wynagrodzeń minimalnych.
Kiedy minimalne wynagrodzenie w UE?
Maksymalny okres jakim dysponują państwa członkowskie na wdrożenie dyrektywy do prawa krajowego, przekazanie odpowiednich tekstów dokumentów Komisji UE oraz informacji dotyczących stosowania dyrektywy – to dwa lata od daty wejścia dyrektywy w życie.
Minimalne wynagrodzenie w 2023 r. w Polsce - ile?
Zgodnie z propozycją rządu od 01.01.2023 r. wynagrodzenie minimalne w Polsce ma wynieść 3383 zł brutto, jednak od 01.07.2023 r. ma być podwyższone do 3450 zł brutto. Prawdopodobnie będą więc dwie podwyżki płacy minimalnej w 2023 r.
Podstaw prawna:
Dyrektywa z 28.10.2020 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w UE (COM(2020) 683 final 2020/0310 COD)