RADA
Odprawę pieniężną w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika należy wypłacić w dniu rozwiązania umowy. Tak więc, mimo prośby pracownika, odprawa nie może być wypłacona w terminie późniejszym.
UZASADNIENIE
W myśl obowiązujących przepisów prawa pracy odprawa pieniężna przysługuje pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia (lub tzw. zwolnienia indywidualnego), czyli z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Użyty w ustawie zwrot „w związku z rozwiązaniem stosunku pracy” oznacza, iż prawo do odprawy przysługuje pracownikowi w momencie faktycznego rozwiązania umowy o pracę, a nie np. w dacie przewidywanego zakończenia zastosowanego okresu wypowiedzenia.
W związku z powyższym, jeżeli przykładowo, po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę nastąpi skrócenie okresu wypowiedzenia w drodze porozumienia stron, to pracownik nabędzie prawo do odprawy pieniężnej w dniu ustania stosunku pracy, na mocy tego porozumienia.
Jeżeli pracodawca po rozwiązaniu umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika nie wypłaca (nawet za zgodą czy na prośbę pracownika) przysługującej mu odprawy pieniężnej, pracownik nabywa prawo do odsetek ustawowych. Odsetki te przysługują mu od dnia następującego po dniu ustania stosunku pracy. Argumentem przemawiającym za niemożnością przeniesienia terminu wypłaty przysługującej odprawy pieniężnej, np. na następny rok kalendarzowy, są również regulacje prawa finansowego, w tym prawa podatkowego. Czynność prawna, na mocy której strony stosunku pracy ustalą inny termin wypłaty przysługującej pracownikowi odprawy pieniężnej w celu uniknięcia przez niego uiszczenia należnego podatku, powinna być potraktowana jako mająca na celu obejście obowiązujących przepisów prawa. Tak w doktrynie, jak i w orzecznictwie obowiązuje pogląd, zgodnie z którym wada oświadczenia woli polegająca na jego pozorności (np. w celu ominięcia prawa) powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej, w ramach której złożono to oświadczenie.
Ponadto w myśl art. 8 Kodeksu pracy, nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Czynność prawna dokonana z naruszeniem ww. zasad ogólnych jest nieważna.
Podstawa prawna:
• art. 1, art. 8, art. 10 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.),
• art. 8, art. 36 § 6, art. 94 pkt 5, art. 300 Kodeksu pracy,
• art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego.
Karol Łapiński
specjalista w zakresie prawa pracy
Orzecznictwo uzupełniające:
• Odsetki za opóźnienie z wypłatą odprawy przysługują od dnia następującego po dniu ustania stosunku pracy. (Wyrok Sądu Najwyższego z 21 października 1999 r., I PKN 320/99, OSNAPiUS 2001, z. 22, poz. 806)
• Jeżeli z woli stron następuje skrócenie okresu wypowiedzenia, to roszczenie o odprawę powstaje w dacie, którą wskazano jako dzień rozwiązania stosunku pracy na mocy czynności prawnej skracającej okres wypowiedzenia. (Wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 1990 r., I PR 297/90, SP 4/91 s. 23)
• Przedłużenie przez strony czasu trwania drugiej umowy o pracę na czas określony, w sytuacji gdy zawarcie trzeciej umowy terminowej prowadziłoby do skutku określonego w art. 251 k.p., bez istnienia szczególnych okoliczności usprawiedliwiających takie przedłużenie, należy uznać za zmierzające do obejścia prawa. Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. oraz art. 18 § 2 k.p. w miejsce nieważnych postanowień umowy przedłużającej czas trwania umowy o pracę na czas określony wchodzą wówczas postanowienia art. 251 k.p., a więc dochodzi do zawarcia trzeciej umowy terminowej, powodując jej przekształcenie w umowę o pracę na czas nieokreślony. (Wyrok Sądu Najwyższego z 21 listopada 2000 r., I PKN 93/00, OSNP 2002/11/270)