W ostatnim czasie policjantom udało się uzyskać podwyżki, co spowodowało, że w marcu 2023 r. nie było tak masowych odejść na emeryturę mundurowych jak się tego spodziewano. Niestety sytuacja pracowników cywilnych zatrudnionych w policji również nie jest najlepsza – ich płace są bardzo niskie, a ścieżka kariery zawodowej nie jest uregulowana. Czy będą wreszcie podwyżki dla pracowników cywilnych policji?
- Dyskryminacja płacowa pracowników cywilnych w policji?
- RPO interweniuje do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
- Jakie stanowiska zajmują pracownicy cywilni w policji?
- Problem płac cywili Policji
- Brak ścieżki rozwoju zawodowego
- Brak regulacji prawnych
Dyskryminacja płacowa pracowników cywilnych w policji?
Zdaniem pracowników cywilnych zatrudnionych wiele lat w policji ich płace są takie same a nawet niższe niż nowo zatrudnianych pracowników, z mniejszym stażem, doświadczeniem i kwalifikacjami. Pracownicy cywilni czują się dyskryminowani płacowo. Przepisy prawa pracy jasno wskazują, że pracownicy powinni otrzymywać jednakowe wynagrodzenie za jednakową pracę lub pracę tej samej wartości. Jeżeli więc na danym stanowisku wymagane są porównywalne kwalifikacje zawodowe i odpowiedzialność związana z danym rodzajem pracy to wynagrodzenie nie może być różnicowane. Jeżeli nie ma obiektywnego kryterium, które dopuszczałoby podwyższanie wynagrodzenia na danym stanowisku, zarówno nowo zatrudniony pracownik, np. znacznie młodszy niż np. pracownik z 20-letnim stażem, mogą zarabiać tyle samo.
Sprawa trafiła do RPO, który podkreśla, że w trakcie wizytacji jednostek Policji reprezentanci pracowników cywilnych wskazywali przedstawicielom RPO, że osoby przyjmowane do pracy mają wyższe wynagrodzenie niż osoby z wieloletnim stażem. Może to wynikać po części z tego, że osoby do 26. roku życia są zwolnione z podatku. Faktyczne zrównanie zarobków wysoko wykwalifikowanych i doświadczonych pracowników z zarobkami osób dopiero rozpoczynających karierę działa demotywująco.
RPO interweniuje do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji
W związku z licznymi petycjami i skargami policjantów, które trafiały m.in. od związków zawodowych policjantów i samych policjantów sprawą postanowił zająć się sam Rzecznik Praw Obywatelskich. Wystosował pismo do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Mariusza Kamińskiego z zapytaniem w sprawie płac pracowników cywilnych zatrudnionych w policji. Rzecznik chciał się dowiedzieć czy są szczegółowe regulacje ustawowe dotyczące statusu prawnego pracowników cywilnych i jak są w rzeczywistości stosowane, w szczególności co do wynagrodzeń.
Jakie stanowiska zajmują pracownicy cywilni w policji?
Rzecznik Praw Obywatelskich został poinformowany przez przedstawicieli związków zawodowych pracowników Policji (ZZPP oraz NSZZ PP), że w policji jest zatrudnionych około 25 tys. pracowników cywilnych, są oni zatrudnieni jako grupa pracowników administracji państwowej. Zajmują się różnymi sprawami i są zatrudnieni na różnych stanowiskach. Jak wskazali związkowcy w tej grupie pracowników są osoby zajmujące się sprawami kadrowymi, ochroną informacji niejawnych, budżetu, zamówień publicznych. Są to także osoby odpowiedzialne za pozyskiwanie funduszy unijnych, nadzór budowlany, zajmujące się obsługą policyjnych baz danych, logistyką oraz zagadnieniami z dziedziny prewencji czy ruchu drogowego, księgowi, urzędnicy prowadzący postępowania administracyjne, obsługujący kancelarie tajne i archiwa, radcowie prawni, piloci, biegli, eksperci i technicy, psycholodzy, specjaliści od sieci teleinformatycznych i systemów radiokomunikacyjnych czy telefonii IP, programiści, serwisanci, zaopatrzeniowcy, kierowcy czy mechanicy. Ponadto cywile prowadzą postępowania administracyjne, np. w sprawie pozwoleń na broń, prowadzą obsługę kancelarii tajnej i archiwum Policji, są ekspertami i technikami w laboratorium kryminalistycznym.
Problem płac cywili Policji
Jak podają przedstawiciele związków zawodowych policji pracownicy cywilni są najgorzej uposażoną grupą pracowników administracji państwowej. Według szacunków ZZPP w 2023 r. około 70% pracowników otrzymuje wynagrodzenia na poziomie płacy minimalnej. Pracownicy cywilni zarabiają więc 3 490 zł brutto a od 1 lipca 2023 r. ich wynagrodzenie wzrośnie do 3 600 zł brutto. Mając na uwadze zakres odpowiedzialności, rodzaj pracy, wykonywane czynności, specyfikę podległości służbowej, konieczność posiadania specjalistycznej wiedzy i kwalifikacji zawodowych – wysokość tego wynagrodzenia jest zdecydowanie za niska. Nie dziwi, że pracownicy czują się niesprawiedliwie traktowani, w porównaniu do innych grup zawodowych, które zarabiają więcej czy tyle samo. Cywile w policji podkreślają wręcz, że ich wynagrodzenie jest niegodne.
Problem niskich wynagrodzeń trwa już od kilku lat. W 2021 r. poseł Ireneusz Raś wnosił interpelację do ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie podwyżek dla pracowników cywilnych Policji, której wskazywał, że: „Znając specyfikę zawodu policjanta, pracownicy Policji w swoich apelach nie domagają się wynagrodzeń w wysokości uposażeń funkcjonariuszy. Chcą otrzymać godne wynagrodzenie adekwatne do zadań, które wykonują zgodnie z opisami stanowisk pracy. Apelują, aby zarobki pracowników Policji zbliżone były do wynagrodzeń pracowników innych sektorów administracji publicznej, np. pracowników Krajowej Administracji Skarbowej, którzy obecnie zarabiają więcej od pracowników Policji o około 2500 zł miesięcznie.”. Jak widać ta sprawa, jak i wiele innych została „zamieciona pod dywan”.
Brak ścieżki rozwoju zawodowego
Kolejnym problemem jest to, że brakuje jasnej i transparentnej ścieżki rozwoju zawodowego. Co gorsza da się zauważyć w policji tendencję mającej na celu obsadzenie pracownikami cywilnymi niektórych stanowisk policyjnych, co jest wątpliwe pod względem prawnym. Zdaniem związków zawodowych policjantów sytuację taką spotęgował i przyspieszył Program modernizacji Policji na lata 2022-2025, który zwiększył liczbę etatów policyjnych o 5600, natomiast w ogóle nie przewidział zwiększenia etatów pracowniczych.
Brak regulacji prawnych
Innych ważnym zagadnieniem przedstawionym Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji był brak szczegółowych i jednorodnych regulacji ustawowych dotyczących statusu prawnego pracowników cywilnych zatrudnionych w policji. Połowę zatrudnionych wszystkich szczebli stanowią pracownicy korpusu służby cywilnej, a pozostałą część pracownicy nieobjęci mnożnikowym systemem wynagradzania, zatrudnieni na podstawie Kodeksu pracy i ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Powoduje to bezzasadne różnicowanie tej grupy pracowników. Konieczne jest więc jednolite, jednorodne i szczegółowe ustawowe uregulowanie sytuacji zawodowej wszystkich pracowników cywilnych policji – tak aby nie dochodziło do dyskryminacji.