Świadczenie honorowe dla osób, które ukończyły 100 lat przyznawane jest obecnie na mocy trwającej ponad 50 lat tradycji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznają świadczenie honorowe jako świadczenie w drodze wyjątku. Jego wysokość jest równa kwocie bazowej, która od 1 marca 2024 r. wyniesie 6246,13 zł. Rząd zamierza uregulować świadczenie dla stulatków w odrębnej ustawie. Rozpoczęły się prace legislacyjne nad jej projektem.
- Po co ustawa o świadczeniu honorowym
- Ile będą dostawać stulatkowie
- Świadczenie honorowe – dla kogo
- Kto będzie wypłacał świadczenie honorowe
Świadczenia dla osób, które ukończyły 100 lat przyznawane są obecnie na mocy decyzji podjętej przez Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza w 1972 r. Świadczenia dla stulatków traktowane są jako świadczenia w drodze wyjątku. Do końca 1992 r. ZUS przyznawał takie świadczenia także rolnikom, którzy skończyli 100 lat. Uległo to zmianie w 1993 r., kiedy to – zgodnie z decyzją ówczesnego ministra rolnictwa Gabriela Janowskiego – wypłaty świadczenia honorowego dla rolników przejęła Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Zgodnie z zamiarem resortu rodziny, pracy i polityki społecznej świadczenie honorowe dla osób, które ukończyły 100 lat miałoby zyskać podstawę prawną w postaci odrębnej ustawy. Ministerstwo zainicjowało prace legislacyjne nad projektem takiej ustawy. Informację na ten temat opublikowano w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Rząd przewiduje, że Rada Ministrów przyjmie projekt ustawy w II kwartale 2024 r.
Po co ustawa o świadczeniu honorowym
Celem projektu ustawy o świadczeniu honorowym z tytułu ukończenia 100 lat życia jest – jak deklarują jego autorzy z MRPiPS – unormowanie prawne wieloletniej tradycji szczególnego honorowania osób, które ukończyły 100 lat, w postaci przyznawania im świadczenia honorowego finansowanego przez budżet państwa.
Przedstawiciele resortu rodziny wskazują, że w obecnych realiach konstytucyjnych zasady i tryb przyznawania świadczenia honorowego powinny być uregulowane w ustawie, nie zaś – w akcie prawa wewnętrznego, który wydano kilkadziesiąt lat temu w innych realiach ustrojowych. Zgodnie z aktualną Konstytucją zarządzenia premiera i ministrów mają charakter wewnętrzny i jako takie obowiązują wyłącznie jednostki podległe organowi wydającemu dany akt. Nie mogą przez to stanowić podstawy prawnej decyzji wobec obywateli.
Dążenie do zapewnienia zgodności z Konstytucją utrwalonej praktyki przyznawania świadczenia osobom, które ukończyły 100 lat nie jest jednak jedynym motywem przygotowania projektu ustawy. Chodzi także – jak deklarują autorzy projektu – o zapewnienie pewności i przewidywalności sytuacji prawnej najstarszej części społeczeństwa. Projekt ponadto ma w sposób wyczerpujący uregulować postępowanie poprzedzające przyznanie świadczenia honorowego. Obecnie – jak wskazuje się w uzasadnieniu projektu – kwestie te regulowane są szczątkowo za pomocą aktów wewnętrznych obowiązujących w ZUS i KRUS.
Ile będą dostawać stulatkowie
Świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat życia ma być przyznawane na podstawie projektowanej obecnie ustawy, tak jak dotychczas, w kwocie stałej odpowiadającej wysokości kwoty bazowej obowiązującej w dniu ukończenia 100 lat przez osobę uprawnioną. Kwota bazowa to przeciętne wynagrodzenie pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe); jej wysokość corocznie podaje w komunikacie Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.
W poprzednich latach kwota bazowa wynosiła:
- od 1 marca 2023 r. do 29 lutego 2024 r. – 5540,25 zł,
- od 1 marca 2022 r. do 28 lutego 2023 r. – 4944,79 zł,
- od 1 marca 2021 r. do 28 lutego 2022 r. – 4512,41 zł,
- od 1 marca 2020 r. do 28 lutego 2021 r. – 4294,67 zł.
Osoby, które ukończą 100 lat począwszy od 1 marca 2024 r. dostaną wobec tego świadczenie honorowe w wysokości 6246,13 zł.
Świadczenie honorowe nie podlegałoby przy tym waloryzacji. Oznacza to, że osobie, która ukończyła 100 lat zostanie przyznane świadczenie w wysokości równej kwocie bazowej obowiązującej w dniu jej setnych urodzin; świadczenie będzie wypłacane takiej osobie w ustalonej w ten sposób niezmiennej wysokości.
Przegląd prasy i portali na INFOR.PL Subskrybuj nas na YOUTUBE!
Podobnie jak obecnie świadczenie honorowe na podstawie nowej ustawy będzie finansowane ze środków budżetu państwa. Projekt zakłada, że świadczenie honorowe będzie podlegało opodatkowaniu na zasadach ogólnych, od świadczenia będzie także potrącana składka na ubezpieczenie zdrowotne.
Świadczenie honorowe – dla kogo
Świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat życia ma przysługiwać na podstawie nowej ustawy osobom które:
- mają obywatelstwo polskie,
- ukończyły 100 lat życie,
- w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty tego świadczenia mają prawo do świadczenia o charakterze emerytalno-rentowym.
Osoba spełniająca wskazująca te kryteria nie będzie musiała występować z wnioskiem o świadczenie honorowe. Zgodnie z projektem świadczenie honorowe ma być przyznawane z urzędu. Wniosek będzie jednak konieczny w przypadku obywatela polskiego, który ukończył 100 lat, ale nie ma prawa do świadczeń emerytalno-rentowych.
Tak jak obecnie świadczenie na podstawie projektowanej ustawy będzie przysługiwać niezależnie od prawa do świadczenia emerytalno-rentowego. W razie zbiegu u jednej osoby prawa do więcej niż jednego świadczenia o charakterze emerytalno-rentowym, wypłacane byłoby tylko jedno świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat życia. W takim przypadku, w razie zbiegu prawa do świadczeń, które są wypłacane przez dwa organy emerytalno-rentowe, decyzje w sprawie świadczenia honorowego wydaje i świadczenie to wypłaca ZUS.
Kto będzie wypłacał świadczenie honorowe
Projektowana ustawa wprowadzi zmianę dotyczącą organów, które mają wypłacać świadczenie honorowe. W dotychczasowym stanie prawnym świadczenia honorowe wypłacają ZUS oraz KRUS. Po wejściu w życie nowej ustawy świadczenie honorowe z tytułu ukończenia 100 lat życia będzie wypłacał organ, który wypłaca już osobie uprawnionej świadczenie emerytalno-rentowe. Wobec tego świadczenie dla osób, które ukończyły 100 lat mają wypłacać:
- emerytom i rencistom pobierającym świadczenia emerytalno-rentowe z ZUS, osobom, które nie mają prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, oraz osobom uprawnionym do więcej niż jednego prawa do świadczenia emerytalno-rentowego – ZUS,
- emerytom i rencistom pobierającym świadczenia emerytalno-rentowe z KRUS – KRUS,
- emerytom i rencistom wojskowym – wojskowy organ emerytalny,
- funkcjonariuszom Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej – organ emerytalny właściwy dla funkcjonariuszy oraz członków ich rodzin.