Od ukończenia 60 lat z tytułu prowadzonej działalności nie należy opłacać obowiązkowej składki na Fundusz Pracy. Nie ma również możliwości opłacania jej dobrowolnie. Jeżeli opłacał Pan składki na FP od ukończenia 60 lat, może Pan wystąpić o ich zwrot. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, ma Pan szansę na uzyskanie zasiłku dla bezrobotnych po zamknięciu działalności mimo nieopłacania składek na FP w związku z osiągnięciem wieku 60 lat. Szczegóły w uzasadnieniu.
Obowiązkową składkę na Fundusz Pracy, ustaloną od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej równowartość minimalnego wynagrodzenie za pracę (bez stosowania ograniczenia do tzw. 30-krotności), obowiązkowo opłacają m.in. osoby prowadzące działalność pozarolniczą (art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Składkę na FP opłaca się w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne. Nie opłaca się jej za osoby, które osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn (art. 104b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia). Ustawodawa nie daje w tym zakresie wyboru – nie ma zatem możliwości, aby nadal dobrowolnie opłacał Pan składkę na Fundusz Pracy, mimo przekroczenia wieku 60 lat (np. w celu zapewnienia sobie prawa do uzyskania zasiłku dla bezrobotnych).
Każdy przypadek opłacenia składki na Fundusz Pracy, mimo braku takiego ustawowego obowiązku, należy uznać jako nienależne opłacenie składki.
Nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku – na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik złoży wniosek o ich zwrot (art. 24 ust. 6a ustawy systemowej). Nie ma zatem konieczności, aby składał Pan wniosek o przeksięgowanie wpłaty. Wniosek taki składa się w sytuacji, gdy płatnik pomyłkowo wpłaci należną kwotę na nieprawidłowy numer konta. W Pana sytuacji jest odmiennie – wpłacił Pan kwoty składek na prawidłowe konto, jednak były to składki opłacone nienależnie. Jeżeli nie zalega Pan z płatnościami na rzecz ZUS, może Pan wystąpić o zwrot nadpłaty powstałej na Pana koncie w wyniku nienależnego opłacenia składek. Aby było możliwe ponowne, prawidłowe rozliczenie Pana konta w ZUS, będzie Pan musiał złożyć korekty deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA za miesiące, w których składka na FP została opłacona nienależnie. ZUS jest zobowiązany zwrócić Panu nadpłatę w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku o zwrot składek. Jeżeli nie wywiąże się z ustawowego terminu, będą się Panu należeć dodatkowo odsetki za zwłokę (w wysokości odsetek od zaległości podatkowych).
Jeżeli nie wystąpi Pan o zwrot nadpłaty, ZUS powinien zaliczyć ją w poczet bieżących lub przyszłych płatności. Zaliczenie to jest z dokonywane urzędu, bez konieczności składania przez Pana odrębnego wniosku w tej sprawie.
WAŻNE!
Nienależnie opłacone składki zostaną zaliczone przez ZUS z urzędu na poczet zaległych, bieżących lub przyszłych składek, chyba że płatnik złoży wniosek o ich zwrot.
Odrębną kwestią pozostaje prawo do ewentualnego uzyskania przez Pana zasiłku dla bezrobotnych. Przysługuje ono, gdy:
- nie ma dla bezrobotnego propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz
- w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni bezrobotny m.in. opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, przy czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.
Inaczej mówiąc, obligatoryjne, ustawowe zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP na podstawie art. 104b ust. 2 ustawy powoduje, że dotychczas przedsiębiorca nie mógł wliczyć okresu prowadzenia działalności pozarolniczej, w którym nie opłacał składki na FP, do stażu umożliwiającego uzyskanie zasiłku dla bezrobotnych.
Na istnienie tej luki w przepisach, dyskryminującej przedsiębiorców w wieku 55+ (kobiety) i 60+ (mężczyźni), zwrócił uwagę m.in. rzecznik praw obywatelskich. W związku z tym 28 grudnia 2011 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przekazało wszystkim urzędom pracy wytyczne, zgodnie z którymi okres działalności gospodarczej osób w wieku 55+ (kobiety) oraz 60+ (mężczyźni) powinien być zaliczony do okresu uprawniającego do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych (wyjaśnienia MPiPS z 23 grudnia 2011 r., sygn. DRP-VIII-0212–507–2-SS/11).
Podstawa prawna:
- art. 104b ust. 2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.),
- art. 24 ust. 6a–6e ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.).