Pracownik będzie samodzielnie rozliczał dochody z tytułu stosunku pracy. Nie będzie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom w Polsce, ale będzie mógł zgłosić się do nich dobrowolnie. Ponadto będzie podlegał w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu (tzn. bez względu na położenie źródeł przychodów będą one w całości opodatkowane w Polsce).
UZASADNIENIE
Obywatel polski wykonujący pracę dla pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego siedziby ani przedstawicielstwa na terytorium Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nie podlega w Polsce obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i fundusze pozaubezpieczeniowe (FP i FGŚP).
Może jednak zgłosić się dobrowolnie do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i zdrowotnego, ale nie do ubezpieczenia chorobowego ani wypadkowego.
Pracownik, który chce zgłosić się do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, powinien złożyć w jednostce ZUS właściwej ze względu na miejsce jego zamieszkania formularz ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 16 10 xx (obywatel polski wykonujący pracę w podmiocie zagranicznym za granicą lub w podmiocie zagranicznym na terytorium RP, jeżeli podmiot nie posiada w Polsce swojej siedziby ani przedstawicielstw). Druk ten może złożyć osobiście lub za pośrednictwem poczty (w tym przypadku datą wpływu wniosku będzie data stempla pocztowego).
Jeżeli pracownik będzie chciał przystąpić również do ubezpieczenia zdrowotnego, będzie musiał złożyć poza ZUS ZUA również formularz ZUS ZZA z kodem tytułu ubezpieczenia 24 10 xx. Będzie miał wówczas obowiązek zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego również członków swojej rodziny, którzy nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu (na druku ZUS ZCNA).
WAŻNE!
Aby zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, pracownik musi wcześniej podpisać umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym.
W tym celu powinien przedstawić dokument tożsamości i dokument potwierdzający ostatni okres ubezpieczenia w oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia właściwego ze względu na miejsce zamieszkania. W oddziale NFZ otrzyma do wypełnienia wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym.
Dokumentem poświadczającym ostatni okres ubezpieczenia może być np. potwierdzenie dowodu wpłaty ostatniej składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, zaświadczenie od byłego pracodawcy potwierdzające fakt opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne, miesięczny raport ZUS RMUA lub zaświadczenie potwierdzające fakt zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego przez urząd pracy.
Jeśli pracownik zgłosi się do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, będzie miał obowiązek składać deklaracje rozliczeniowe ZUS DRA i opłacać składki na ubezpieczenia za dany miesiąc w terminie do 10. dnia następnego miesiąca. Gdy przystąpi również do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, za każdy miesiąc będzie musiał w terminie do 15. dnia miesiąca składać dwie deklaracje rozliczeniowe i opłacać składki za poprzedni miesiąc. W jednej deklaracji (oznaczonej numerami od 01 do 39) będzie musiał wówczas rozliczać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a w drugiej deklaracji (oznaczonej numerami od 40 do 49) będzie rozliczał składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Pracownik będzie mógł opłacać składki zarówno w formie gotówkowej, jak i bezgotówkowej.
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, które dobrowolnie podlegają tym ubezpieczeniom, jest zadeklarowana kwota, nie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2008 r. - 1126 zł). Obie składki są w pełni opłacane przez pracownika (tj. 19,52% podstawy wymiaru na ubezpieczenie emerytalne i 6% podstawy wymiaru na ubezpieczenia rentowe).
Składkę na ubezpieczenie zdrowotne pracownik będzie musiał opłacać w wysokości 9% od podstawy wymiaru w wysokości zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w poprzednim kwartale.
Pod względem podatkowym Państwa pracownik będzie podlegał nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i będzie rozliczał się jako osoba osiągająca dochody z zagranicy bez pośrednictwa płatników z tytułu stosunku pracy.
WAŻNE!
Dokonywanie wszelkich obliczeń składek i zaliczek oraz przygotowywanie dokumentów zgłoszeniowych, rozliczeniowych i podatkowych będzie w gestii pracownika.
W związku ze zniesieniem comiesięcznego obowiązku składania deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu PIT-53, nie będzie musiał składać co miesiąc żadnych dokumentów do urzędu skarbowego. Jego obowiązkiem będzie jednak naliczanie i wpłacanie zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w terminie do 20. dnia następnego miesiąca.
Zaliczkę na podatek powinien obliczać w wysokości 19% dochodu, chyba że postanowi stosować progresywnie skalę podatkową. Za listopad każdego roku powinien opłacać zaliczkę na podatek w podwójnej wysokości, w związku ze zwolnieniem z obowiązku zapłaty zaliczki za grudzień.
Ewentualna różnica między wysokością zaliczki za listopad i za grudzień zostanie wyrównana przy rozliczeniu rocznym na formularzu PIT-36. Naliczając zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, pracownik będzie mógł uwzględniać zryczałtowane koszty uzyskania przychodu - w kwocie 111,25 zł lub 139,06 zł - w razie wykonywania pracy poza miejscowością, w której mieszka.
Pracownik będzie mógł pomniejszać miesięczną kwotę zaliczki na podatek o 48,90 zł, tj. o kwotę zmniejszającą podatek.
Od podstawy opodatkowania pracownik będzie mógł odliczać opłacone w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne, a od naliczonej zaliczki - składkę zdrowotną.
Podstawa prawna:
• art. 6 ust. 1, art. 7 pkt 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
• art. 66 ust. 1, art. 68 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU nr 210, poz. 2135 ze zm.),
• art. 32 ust. 3, art. 44 ust. 1a, ust. 3a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
Jakub Klein
specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń