Zobacz: Umowa zlecenie 2016 - składki ZUS, zbieg tytułów
Zbieg tytułów do ubezpieczeń
Zbieg tytułów do ubezpieczenia społecznego to taki stan faktyczny, w którym jedna osoba wykonuje różne działalności, od których należy odprowadzać składki na ubezpieczenie społeczne. Zleceniobiorca może jednocześnie pozostawać w stosunku pracy, wykonywać drugą umowę zlecenie, prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą, być rolnikiem, duchownym. Ustawodawca wprowadza w tej dziedzinie szczególne regulacje.
Polecamy poradnik: Kodeks pracy 2016 z komentarzem + poradnik w prezencie
Dobrowolność dodatkowego ubezpieczenia
Ubezpieczenie społeczne z dodatkowych tytułów, w tym umowy zlecenia, w przypadku pracownika, który ze stosunku pracy otrzymuje wyższe wynagrodzenie za pracę niż wynagrodzenie minimalne określone przepisami prawa, jest zawsze dobrowolne. Podobnie pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu, o ile ma zagwarantowane co najmniej wynagrodzenie minimalne, nie ma obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu z innych tytułów niż umowa o pracę. W sytuacji, gdy pracownik pozostaje w co najmniej dwóch stosunkach pracy, sumuje się ich podstawy wymiaru składek - jeżeli są one równe lub wyższe niż minimalne wynagrodzenie, ubezpieczenie społecznego z umowy zlecenia nie jest obowiązkowe, a dobrowolne.
Osoba wykonująca w okresie od 1 maja do 30 czerwca 2009 r. umowę-zlecenie zatrudniona jest jednocześnie na podstawie dwóch umów o pracę (w jednym zakładzie pracy na 1/2 etatu z wynagrodzeniem miesięcznym 700 zł, w drugim zakładzie pracy na 1/2 etatu z wynagrodzeniem miesięcznym 650 zł). Ponieważ osoba ta łącznie – z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy –osiąga miesięcznie wynagrodzenie w kwocie 1350 zł (tj. wyższe niż minimalne wynagrodzenie w 2009 r., które wynosiło 1276 zł), z tytułu wykonywanej w okresie od 1 maja do 30 czerwca 2009 r. umowy zlecenia podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dobrowolnie.
Redakcja poleca: Rewolucja w umowach zlecenie
Umowa zlecenia z pracodawcą
Jeżeli osoba pozostająca w stosunku pracy zawiera dodatkowo z własnym pracodawcą umowę zlecenie, to z tytułu tej umowy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu tak jak w przypadku umowy o pracę. Oznacza to, że należy odprowadzić składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Podstawę wymiaru składki stanowi w takim wypadku łączny przychód uzyskiwany ze stosunków prawnych: stosunku pracy i stosunku cywilnoprawnego. Pracodawca nie zgłasza zawartej umowy zlecenia jako osobnego źródła do ubezpieczenia, ale w miesięcznym raporcie składanym za pracownika wskazuje łączny przychód uzyskiwany z umowy o pracę i umowy zlecenia. Od obu umów płaci wspólną składkę.
W przypadku podjęcia się zlecenia u innego podmiotu niż pracodawca opłacanie składek ubezpieczeniowych nie jest konieczne.
Sytuacja oskładkowania przedstawia się odmiennie w przypadku przebywania pracownika na urlopie macierzyńskim, wychowawczym bądź bezpłatnym. Zatrudnienie na podstawie umowy-zlecenia własnego pracownika będącego na urlopie macierzyńskim, wychowawczym czy bezpłatnym powoduje bowiem konieczność zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń na zasadach przewidzianych dla zleceniobiorców.
Składki na ubezpieczenie społeczne niani
Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy-zlecenia, zawartej ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, w okresie od 1 do 31 sierpnia 2009 r. Jednocześnie pozostaje z tą spółką w stosunku pracy od 1 lipca 2008 r. Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym zarówno z tytułu umowy o pracę, jak i z tytułu umowy-zlecenia. Pracodawca, jako płatnik składek, zobowiązany był zgłosić tę osobę od 1 lipca 2008 r. do obowiązkowych ubezpieczeń: emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego, z tytułu zawartej umowy o pracę. Nie zgłasza natomiast tej osoby do ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenia.
Powinien jedynie dodać przychód uzyskany z umowy-zlecenia do przychodu z umowy o pracę i wykazać tę sumę w imiennym raporcie miesięcznym składanym za sierpień 2009 r. Raport powinien oznaczyć kodem tytułu ubezpieczeń właściwym dla pracownika (01 XX XX).
Umowa zlecenia z podmiotem trzecim - praca wykonywana na rzecz pracodawcy
Podobnie unormowana jest sytuacja, w której pracownik zawiera umowę zlecenia z innym podmiotem, ale pracę wykonuje na rzecz swojego stałego pracodawcy. Również wówczas pracodawca opłaca składki na ubezpieczenie społeczne za pracownika, pomimo nawiązania umowy z podmiotem trzecim. Sam podmiot zawierający umowę – zleceniodawca – nie zgłasza zleceniobiorcy do ubezpieczyciela. Wynika to z faktu, że praca jest świadczona na rzecz pracodawcy, dlatego to on jest płatnikiem składek. Analogicznie jak w przypadku zawarcia umowy zlecenia bezpośrednio z pracownikiem pracodawca nie zgłasza pracownika do ubezpieczenia z odrębnej umowy zlecenia, a opłaca składkę łącznie z przychodem ze stosunku pracy w imiennym miesięcznym raporcie. Taką interpretację potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 września 2009 r. (sygn. akt II UZP 6/09).
Dobrowolne ubezpieczenie emerytalno-rentowe
Od 1 do 31 marca 2010 r. osoba wykonywała pracę na podstawie umowy-zlecenia zawartej ze spółką jawną. Jednocześnie, od 1 lipca 2008 r., osoba ta jest pracownikiem spółki akcyjnej. W ramach zawartej ze spółką jawną umowy-zlecenia wykonywała pracę na rzecz swojego pracodawcy – spółki akcyjnej. Osoba ta od 1 lipca 2008 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę. Pracodawca (spółka akcyjna) zobowiązany był dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych swojego pracownika od 1 lipca 2008 r., na druku ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczeń właściwym dla pracownika (01 XX XX). Przychód z tej umowy pracodawca-spółka akcyjna powinna wykazać wraz z przychodem ze stosunku pracy, w imiennym raporcie miesięcznym składanym za pracownika z kodem tytułu ubezpieczeń 01 XX XX, za miesiąc jego uzyskania lub postawienia do dyspozycji.
Umowa zlecenia z podmiotem trzecim - praca na rzecz innego podmiotu niż pracodawca
Gdy osoba pozostająca w stosunku pracy zawiera umowę zlecenie z innym podmiotem niż pracodawca i nie wykonuje zlecenia na jego rzecz, nie podlega dodatkowemu obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu wykonywania umowy zlecenie są dla niej dobrowolne, jeżeli podstawa wymiaru składki ze stosunku pracy (w przeliczeniu na okres miesiąca) wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie za pracę. Jeżeli podstawa wymiaru składki jest niższa niż minimalne wynagrodzenie, zleceniobiorca podlega również obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu umowy zlecenia. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 września 2013 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2014 r. od 1 stycznia 2014 roku wynosi 1680 zł. Dla osób podejmujących pracę po raz pierwszy w 2014 roku minimalne wynagrodzenie wynosi 1344 zł.
Od 1 do 31 stycznia 2009 r. osoba wykonywała pracę na podstawie umowy-zlecenia zawartej ze spółką akcyjną. Jednocześnie pozostaje ona w stosunku pracy z firmą transportową. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pozostawania w stosunku pracy wyniosła w styczniu 2009 r. 2000 zł. Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy o pracę. Pracodawca (firma transportowa) miał obowiązek zgłosić tę osobę do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego. Z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia osoba ta podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dobrowolnie, na swój wniosek.