Które umowy podlegają ubezpieczeniu społecznemu?
Według ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu oraz ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej wykonują pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczeniu usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Ubezpieczenie chorobowe jest natomiast dobrowolne – aby do niego przystąpić, zainteresowany musi złożyć odpowiedni wniosek.
Jakim ubezpieczeniom podlega zleceniobiorca?
Podstawa wymiaru składki
Podstawę wymiaru składki opłacanej z umów cywilnoprawnych stanowi przychód uzyskiwany z danej umowy. Przychód może być określony kwotowo, w stawce godzinowej, w stawce akordowej, prowizyjnie. Jeżeli zapłata zostanie jest regulowana w innej formie, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Przychód definiowany jest zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych i oznacza otrzymywane lub pozostawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymywanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Ustawa określa górną granicę składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Rocznie za jednego zleceniobiorcę płatnik nie może zapłacić więcej niż trzydziestokrotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia za pracę w gospodarce narodowej za dany rok kalendarzowy. W 2013 roku kwota ta wynosiła 111 390 zł, zaś w 2014 została określona na 112 380 zł.
Ograniczenie to nie dotyczy składek na ubezpieczenie wypadkowe i chorobowe. Jednak składka miesięczna na ubezpieczenie chorobowe nie może być wyższa niż 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Wysokość składek
Składka na ubezpieczenie społeczne emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażana jest w wysokości określonej procentowo. Wartość ta jest jednakowa dla wszystkich ubezpieczonych. Natomiast składka na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana w zależności od wykonywanego zawodu, ryzyka wystąpienia chorób zawodowych, zagrożeń zawodowych i ich skutków.
Wysokość składek na poszczególne ubezpieczenia wynosi:
- emerytalne – 19,52% podstawy wymiaru,
- rentowe – 8% podstawy wymiaru,
- chorobowe – 2,45% podstawy wymiaru,
- wypadkowe – od 0,67% do 3,33% podstawy wymiaru
Stopę podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala albo sam płatnik składek, albo Zakład Ubezpieczeń Społecznych. ZUS podejmuje się tego w wypadku, gdy płatnik za trzy kolejne lata kalendarzowe przesłał do ubezpieczyciela dokument ZUS IWA - ,,Informacja o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe’’.
Zgłaszanie umów cywilnoprawnych do ubezpieczeń społecznych
Płatnik składek
Płatnikiem składek ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nazywa każdy podmiot zobowiązany przez przepisy do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z jakiegokolwiek tytułu. Płatnikiem składek może być między innymi pracodawca, zleceniodawca, osoba prowadząca działalność gospodarczą.
Składki na ubezpieczenie wynikające z umów cywilnoprawnych finansuje albo zleceniodawca, albo zleceniobiorca, albo oba te podmioty wspólnie. Obowiązek ten rozkłada się inaczej dla każdego ubezpieczenia:
- emerytalne – zleceniodawca i zleceniobiorca w równych częściach,
- rentowe – 6,5% podstawy wymiaru zleceniodawca, 1,5% podstawy wymiaru zleceniobiorca,
- wypadkowe – w całości zleceniodawca,
- chorobowe – w całości zleceniobiorca