Składki od ryczałtu za udział w posiedzeniach zarządu spółki z o.o.

Jeżeli obowiązki członka zarządu spółki z o.o. są wykonywane w ramach stosunku pracy, to również ryczałt przyznany za udział w posiedzeniach zarządu podlega oskładkowaniu, tak jak pozostałe przychody ze stosunku pracy. Bez znaczenia dla obowiązku składkowego pozostaje okoliczność, że posiedzenia zarządu odbywają się poza godzinami pracy.

UZASADNIENIE

Jeżeli umowa lub statut spółki nie stanowią inaczej, członka zarządu powołuje:

• zgromadzenie wspólników (w spółce z o.o.),
• rada nadzorcza (w spółce akcyjnej).

Stosunek prawny nawiązany w taki sposób między członkiem zarządu a spółką jest wystarczającą podstawą do sprawowania powierzonej funkcji i nie stwarza konieczności nawiązywania odrębnej więzi prawnej.

Wybór podstawy prawnej do pełnienia funkcji w zarządzie

Zatrudnienie członka zarządu może przyjąć również formę stosunku pracy lub stosunku cywilnoprawnego (art. 203 § 1 oraz art. 370 § 1 Kodeksu spółek handlowych). Wykładnię taką potwierdza praktyka organów podatkowych. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 20 sierpnia 2008 r. (ILPB1/415-354/08-4/RP) stwierdził, że „(...) zasady wykonywania w spółce określonych czynności przez członka jej zarządu mogą być uregulowane również w umowie o pracę lub w umowie cywilnoprawnej, np. w umowie zlecenia czy w umowie menedżerskiej. Nie jest to jednak wymóg konieczny, lecz dopuszczalny. W konsekwencji, źródłem przychodów członków zarządów może być nie tylko stosunek powołania przez spółkę, lecz również odrębna umowa związana ze stosunkiem pracy czy stosunkiem służbowym (art. 10 ust. 1 pkt 1 updof), umowa zlecenia (art. 13 pkt 8 updof) czy umowa o świadczenie usług, np. umowa o zarządzanie przedsiębiorstwem lub kontrakt menedżerski (art. 13 pkt 9 updof). Wybór formy prawnej, dzięki której członek zarządu wykonuje swoje czynności wykonawczo-zarządzające, pozostawiony jest wyłącznie spółce”.

Składki ubezpieczeniowe za członków zarządu

Obowiązek opłacania składek ZUS od wynagrodzenia z tytułu udziału w posiedzeniach zarządu zależy od tego, na jakiej podstawie prawnej członek zarządu pełni swoją funkcję (umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, uchwała wspólników, uchwała rady nadzorczej).

Żaden z przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych nie wskazuje pełnienia funkcji członka zarządu jako samoistnego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeniowym. W sytuacji gdy dana osoba pełni funkcję członka zarządu tylko i wyłącznie na podstawie aktu powołania (np. uchwały wspólników), nie podlega z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ze spółką wiąże ją bowiem stosunek korporacyjny, który w odróżnieniu od stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej nie skutkuje obowiązkiem ubezpieczeń. Zatem jeśli członek zarządu otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie, nie są od niego odprowadzane składki.

PRZYKŁAD

Janina P. mocą uchwały rady nadzorczej została powołana 1 września 2011 r. w skład zarządu spółki akcyjnej. Wysokość ryczałtu należnego z tytułu zwrotu kosztów ponoszonych w związku z czynnościami w zarządzie spółki została ustalona na podstawie uchwały rady nadzorczej. Na tej podstawie jest również wypłacane wynagrodzenie za członkostwo w zarządzie. Ponieważ Janina P. nie zawarła ze spółką żadnej umowy na pełnienie tej funkcji, nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu. Spółka nie zgłasza jej do ZUS, a od należności z tytułu wykonywanych obowiązków nie opłaca składek na te ubezpieczenia.

WAŻNE!

Członkowie zarządu, którzy pełnią swoje funkcje wyłącznie na podstawie aktu powołania, nie podlegają z tego tytułu ani ubezpieczeniom społecznym, ani ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Inaczej jest, gdy – tak jak w sytuacji przedstawionej w pytaniu – członek zarządu pełni swoje obowiązki na podstawie umowy o pracę. Spółka, jako płatnik składek, zgłasza go wówczas do ubezpieczeń zgodnie ze schematem podlegania ubezpieczeniom obowiązującym pracowników – a zatem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego, chorobowego oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Od przychodu ze stosunku pracy należy również – pod ustawowymi warunkami – opłacić składki na Fundusz Pracy i FGŚP.

Podstawa obliczenia składek za członka zarządu na etacie

Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia pracowników jest przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 18 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Do podstawy oskładkowania nie wlicza się tylko 3 grup przychodów:

• wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy,
• zasiłków z ubezpieczeń społecznych,
• przychodów wymienionych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

PRZYKŁAD

Jarosław K. 1 sierpnia 2011 r. został powołany na prezesa zarządu spółki akcyjnej. Spółka zawarła z nim umowę o pracę. W zakresie obowiązków pracowniczych nowego prezesa precyzyjnie określono czynności związane z pełnieniem jego funkcji. Zalicza się do nich m.in. udział w comiesięcznym posiedzeniu zarządu spółki. Z tytułu zwrotu kosztów za udział w posiedzeniach rada nadzorcza spółki przyznała prezesowi dodatkową kwotę wypłacaną w zryczałtowanej wysokości 1600 zł. Od dnia nawiązania stosunku pracy, tj. od 1 sierpnia 2011 r., Jarosław K. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. Pracodawca powinien opłacić składki od wszystkich przychodów ze stosunku pracy – a więc również od zryczałtowanego zwrotu kosztów za udział w posiedzeniach zarządu, którego nie wyłącza z oskładkowania żaden przepis szczególny.

O obowiązku opłacania składek od dodatkowego wynagrodzenia za udział w posiedzeniach zarządu rozstrzyga fakt, czy wynagrodzenie to stanowi przychód ze stosunku pracy czy nie. Konstruując zakres obowiązków wynikający z zawieranej z członkiem zarządu umowy należy jednoznacznie doprecyzować, że udział w posiedzeniach zarządu również należy do obowiązków pracowniczych.

Posiedzenia zarządu mogą być zwoływane po godzinach pracy

Okoliczność odbywania posiedzeń poza ustalonymi godzinami pracy w celu zakwalifikowania przychodu, a tym samym ustalenia obowiązku składkowego, jest bez znaczenia. Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy (do tych osób należą również członkowie zarządu spółek) wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych (art. 151⁴ w związku z art. 128 § 2 pkt 2 Kodeksu pracy).

W tej kwestii jednoznacznie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 2 grudnia 2010 r. (II UK 147/10). W uzasadnieniu do tego orzeczenia SN stwierdził, że nawet jeżeli posiedzenia zarządu odbywają się po godzinach pracy, to dla obowiązku ubezpieczeniowego pozostaje to bez znaczenia. Jeżeli ryczałt za udział w posiedzeniach zarządu uzyskiwany jest przez członka zarządu pełniącego swoje obowiązki na podstawie umowy o pracę, obowiązkowo podlega zaliczeniu do podstawy wymiaru składek.

WAŻNE!

Przychód uzyskiwany za czynności wykonywane w zarządzie wchodzi do podstawy wymiaru składek, tak jak przychód z umowy o pracę, jeśli członek zarządu pełni swą funkcję w ramach stosunku pracy.

Podstawa prawna

• art. 4 pkt 9, art. 6 ust. 1 pkt 1, pkt 4, art. 11, art. 12 ust. 1, art. 18 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
• art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
• art. 201 § 1, art. 368 § 1 Kodeksu spółek handlowych,
• art. 128 § 2 pkt 2, art. 151⁴ Kodeksu pracy.