Do rozpoznania sporów związanych z przekazaniem części składki emerytalnej ubezpieczonych do OFE przez ZUS właściwe są sądy powszechne.
STAN FAKTYCZNY
Skarżący należał do OFE. Po roku dowiedział się, że na jego konto nie wpłynęła żadna składka. Przyczyną nieprzekazywania składek było istnienie w systemie komputerowym ZUS dwóch wersji jego danych indentyfikacyjnych. Został on także poinformowany, że w wyniku scalenia kont nastąpiło przekazanie składek skarżącego do OFE za część okresu. Ubezpieczony wniósł skargę do WSA w Białymstoku na bezczynność Oddziału ZUS.
Sąd uwzględnił skargę na bezczynność organu w części dotyczącej braku przekazania części pieniędzy i wyjaśnił, że nie należy do kompetencji sądu administracyjnego rozstrzyganie sporu co do należności odprowadzanych przez ZUS do OFE.
UZASADNIENIE
Rozpoznając skargę kasacyjną prezesa ZUS NSA zwrócił uwagę, że istota sprawy sprowadza się do wskazania sądu, przed którym mógłby dochodzić swoich racji ubezpieczony, którego część składek pobranych na ubezpieczenie emerytalne przez ZUS nie została przekazana do OFE.
Zauważono przy tym, że droga sądowa w sprawach z zakresu kontroli administracji publicznej uregulowana została w art. 184 Konstytucji RP w taki sposób, że sąd powszechny w tych sprawach musi mieć umocowanie w ustawie szczególnej. Zamiarem ustawodawcy było stworzenie domniemania kompetencji sądów administracyjnych w sprawach kontroli administracji. Takim wyjątkowym przepisem, zdaniem NSA, jest art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.).
Zgodnie z tym przepisem, ZUS wydaje decyzje w indywidualnych sprawach dotyczących w szczególności:
• zgłaszania do ubezpieczeń społecznych,
• przebiegu ubezpieczeń,
• ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek,
• ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
• wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Od decyzji wydanej przez ZUS przysługuje odwołanie do właściwego sądu powszechnego w terminie i według zasad określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego.
Odnosząc się do charakteru prawnego stosunków, jakie łączą ubezpieczonego z ZUS sąd zauważył, iż zgodnie z art. 22 ust. 3 ustawy systemowej ZUS ma obowiązek przekazywać część składki na ubezpieczenie emerytalne pochodzącą ze składki ubezpieczonego do wybranego przez ubezpieczonego OFE.
Ustawodawca nie stworzył przy tym mechanizmu prawnego, który pozwalałby obywatelowi zmusić ZUS do przekazania części składki do OFE, tj. do wykonania przez Zakład nałożonego prawem obowiązku. Ponieważ jednak obowiązki ubezpieczonego do opłacania składek wynikają z ustawy i ZUS w tym zakresie jest uprawniony do wydawania decyzji administracyjnych oraz władczych działań pozwalających zapewnić realizację obowiązków, zatem ten stosunek ma charakter publiczny, a nie prywatny.
Ponadto NSA zauważył, iż przekazywanie części składek na ubezpieczenie emerytalne przez ZUS do OFE nie ma charakteru czynności materialno-technicznej i nie jest w ogóle sprawą z zakresu administracji publicznej. ZUS realizuje w tym zakresie jedynie obowiązek nałożony na niego przez ustawodawcę. Ustalenie praw i obowiązków o charakterze publicznoprawnym realizowana jest na innej płaszczyźnie ZUS – ubezpieczony.
Przeciwny pogląd sprowadzałby się do konieczności uznania, iż przy każdym przekazaniu przez ZUS części składki emerytalnej do OFE Zakład musiałby wydawać decyzję administracyjną. Biorąc pod uwagę ilość orzeczeń, która wchodziłaby w grę, oraz zasadę racjonalności ustawodawcy, taką interpretację należy odrzucić.
Postanowienie NSA z 4 lipca 2006 r. (sygn. akt II GSK 58/06)
Od decyzji wydanej przez ZUS przysługuje odwołanie do właściwego sądu powszechnego w terminie i według zasad określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego.
Odnosząc się do charakteru prawnego stosunków, jakie łączą ubezpieczonego z ZUS sąd zauważył, iż zgodnie z art. 22 ust. 3 ustawy systemowej ZUS ma obowiązek przekazywać część składki na ubezpieczenie emerytalne pochodzącą ze składki ubezpieczonego do wybranego przez ubezpieczonego OFE.
Ustawodawca nie stworzył przy tym mechanizmu prawnego, który pozwalałby obywatelowi zmusić ZUS do przekazania części składki do OFE, tj. do wykonania przez Zakład nałożonego prawem obowiązku. Ponieważ jednak obowiązki ubezpieczonego do opłacania składek wynikają z ustawy i ZUS w tym zakresie jest uprawniony do wydawania decyzji administracyjnych oraz władczych działań pozwalających zapewnić realizację obowiązków, zatem ten stosunek ma charakter publiczny, a nie prywatny.
Ponadto NSA zauważył, iż przekazywanie części składek na ubezpieczenie emerytalne przez ZUS do OFE nie ma charakteru czynności materialno-technicznej i nie jest w ogóle sprawą z zakresu administracji publicznej. ZUS realizuje w tym zakresie jedynie obowiązek nałożony na niego przez ustawodawcę. Ustalenie praw i obowiązków o charakterze publicznoprawnym realizowana jest na innej płaszczyźnie ZUS – ubezpieczony.
Przeciwny pogląd sprowadzałby się do konieczności uznania, iż przy każdym przekazaniu przez ZUS części składki emerytalnej do OFE Zakład musiałby wydawać decyzję administracyjną. Biorąc pod uwagę ilość orzeczeń, która wchodziłaby w grę, oraz zasadę racjonalności ustawodawcy, taką interpretację należy odrzucić.
Postanowienie NSA z 4 lipca 2006 r. (sygn. akt II GSK 58/06)