Spóźnione składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Ponadto do jej obowiązków należy opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy. Natomiast ubezpieczenie chorobowe jest dla niej dobrowolne i następuje na jej wniosek. Objęcie tym ubezpieczeniem następuje od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony. Tak stanowią przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Przy rozpoczęciu działalności będzie ubezpieczona pod względem chorobowym od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłosi się do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń, czyli od rozpoczęcia prowadzenia działalności.

Przykład

Ewa J. rozpoczęła prowadzenie działalności 21 lutego 2011 r. Zobowiązana była do 28 lutego 2011 r. złożyć do ZUS zgłoszenie do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA. Ponieważ spełniła ten obowiązek w ustawowym terminie i zaznaczyła, że przystępuje do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 21 lutego 2011 r., to od tej daty jest objęta tym ubezpieczeniem.

Ustanie ubezpieczenia chorobowego

Gdy przedsiębiorca uzna, że nie chce już podlegać ubezpieczeniu chorobowemu, powinien wyrejestrować się na formularzu ZUS ZWUA ze wszystkich ubezpieczeń społecznych (a nie tylko z ubezpieczenia chorobowego), do których był zgłoszony. Następnie powinien złożyć formularz zgłoszeniowy ZUS ZUA i z prowadzonej działalności zgłosić się wyłącznie do obowiązkowych ubezpieczeń. Ubezpieczenie chorobowe ustanie od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony.

Przykład

Adam E. prowadzi działalność gospodarczą, z tytułu której obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Od 1 marca 2011 r. chce zrezygnować z ubezpieczenia chorobowego. Wobec tego powinien złożyć formularze:

•  ZUS ZWUA i wyrejestrować się ze wszystkich ubezpieczeń (w tym z chorobowego), do których był zgłoszony; w pole z „datą ustania ubezpieczeń” powinien wpisać 01.03.2011 r.

•  ZUS ZUA i z tytułu prowadzenia działalności zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, wpisując w pole ˘„data powstania ubezpieczeń” – 01.03.2011 r.

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje również wówczas, gdy składki zostaną opłacone po terminie lub w terminie, ale w zaniżonej wysokości. Ustanie tego ubezpieczenia następuje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który osoba prowadząca działalność nie opłaciła w terminie lub w pełnej wysokości składki należnej na to ubezpieczenie.

W uzasadnionych przypadkach ZUS – na wniosek osoby zainteresowanej – może wyrazić zgodę na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie. Dokona tego automatycznie, jeżeli prowadzący działalność opłacił składki w terminie, jednak z kwotą miesięcznej niedopłaty do wysokości kwoty zwolnionej z odsetek za zwłokę (obecnie jest to 6,60 zł). W takiej sytuacji przedsiębiorca musi dopłacić różnicę między kwotą opłaconą a należną. Różnica ta może być uregulowana przy okazji opłacania składek za kolejny miesiąc (wówczas będzie wyższa kwota przelewu).

Zgoda ZUS na nieterminowe składki

Gdy kwota niedopłaty jest wyższa lub składki zostały opłacone po terminie, przedsiębiorca musi złożyć wniosek do ZUS o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie, wskazując jednocześnie przyczynę opóźnienia. Jeżeli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, prowadzący działalność zachowa ciągłość ubezpieczenia chorobowego. W przypadku odpowiedzi negatywnej ubezpieczenie chorobowe ustanie od pierwszego dnia miesiąca, za który składki zostały opłacone po terminie lub w terminie, ale w zaniżonej wysokości.

Ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego nakłada na przedsiębiorcę obowiązek złożenia:

• ZUS ZWUA i wyrejestrowanie się ze wszystkich ubezpieczeń społecznych (w tym chorobowego) oraz ubezpieczenia zdrowotnego,
• ZUS ZUA i ponownie zgłoszenie się wyłącznie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego.

Przykład

Ewa W. opłaciła składki za luty 2011 r. po ustawowym terminie, co spowodowało ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 1 lutego. Jej wniosek do ZUS o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie został rozpatrzony negatywnie. W takiej sytuacji powinna złożyć formularz ZUS ZWUA i wyrejestrować się ze wszystkich ubezpieczeń, do których była zgłoszona, wpisując w pole „data ustania ubezpieczeń” – 01.02.2011 r. Następnie powinna złożyć formularz ZUS ZUA i z działalności zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego, wpisując w pole „data objęcia obowiązkiem ubezpieczeniem” – 01.02.2011 r. Jeżeli Ewa W. chce ponownie podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, powinna złożyć formularz ZUS ZWUA i ZUS ZUA, zgłaszając się ponownie do obowiązkowych ubezpieczeń i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

ZUS nie jest zobowiązany do powiadomienia osoby prowadzącej działalność o ustaniu ubezpieczenia chorobowego. Zatem może wystąpić taka sytuacja, że przedsiębiorca o tym nie wie i dalej reguluje składki na to ubezpieczenie; tak jakby nadal mu podlegał. Jeżeli po pewnym czasie zorientuje się, że jego ubezpieczenie ustało, może wystąpić z wnioskiem o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie.

Gdy wniosek przedsiębiorcy o wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie zostanie rozpatrzony:

• pozytywnie – przedsiębiorca w dalszym ciągu podlega ubezpieczeniu chorobowemu,
• negatywnie – ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy ustaje od pierwszego dnia miesiąca, za który składki zostały opłacone po terminie lub w niepełnej wysokości; taki skutek występuje również, gdy przedsiębiorca nie zawnioskuje o możliwość uregulowania należności po terminie.

Jednocześnie samo opłacanie składek za kolejne miesiące w terminie i w prawidłowej wysokości powoduje, że ZUS uzna, że przedsiębiorca chciał podlegać ubezpieczeniu chorobowemu.

Jeżeli ubezpieczony nie złoży ponownego zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego, ZUS uzna, że opłacone składki są nienależne i na jego indywidualnym koncie powstanie nadpłata za okres niepodlegania temu ubezpieczeniu. Wówczas przedsiębiorca będzie musiał skorygować deklaracje rozliczeniowe ZUS DRA. W korektach nie wykaże już składki na ubezpieczenie chorobowe.

Podstawa prawna:

• art. 11 ust. 2, art. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).