Zmniejszenie składek ZUS za okres choroby

Minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą może być za dany miesiąc zmniejszona, gdy przedsiębiorca jest chory i został mu w związku z tym wypłacony zasiłek z ZUS (art. 18 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Nabycie prawa do zasiłku uzależnione jest od podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, które dla osób prowadzących działalność pozarolniczą ma charakter dobrowolny.

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Jeżeli okres wypłaty zasiłku przypada na część miesiąca kalendarzowego, wówczas podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, obowiązującą przedsiębiorcę za dany miesiąc, zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni przypadających przed powstaniem niezdolności do pracy lub po ustaniu choroby. W ten sposób zmniejsza się podstawę wymiaru, a w efekcie również składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe.

Polecamy produkt: PIT-y 2015 (książka + CD)

Składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne jest z kolei miesięczna i niepodzielna. Oznacza to, że bez względu na to, czy z działalności za okres choroby przysługuje zasiłek chorobowy czy też nie, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne nie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu – należy ją zawsze opłacić w pełnej miesięcznej wysokości.

Składka na FP

Obowiązkowe składki na Fundusz Pracy ustala się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wynoszących – w przeliczeniu na okres miesiąca – co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. W przypadku proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zmniejszeniu ulegnie również podstawa wymiaru składek na Fundusz Pracy.

Powyższa zasada nie oznacza, że z obowiązku opłacenia składki na FP zwolnieni są ci przedsiębiorcy, u których – w wyniku proporcjonalnego zmniejszenia – podstawa wymiaru składek jest niższa niż minimalne wynagrodzenie. Przepisy mówią bowiem o podstawie przeliczonej na okres miesiąca. Dla przedsiębiorcy oznacza to konieczność ustalenia, jaką podstawę wymiaru składek uzyskałby, gdyby działalność wykonywał przez cały miesiąc. Najprościej mówiąc – dla tych przedsiębiorców, którzy opłacają składki od standardowej podstawy dla osób prowadzących działalność (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek), miesięczna podstawa wymiaru składek w przeliczeniu na okres miesiąca zawsze będzie wyższa niż minimalne wynagrodzenie. W związku z tym zawsze będą oni zobowiązani opłacić składkę na Fundusz Pracy, nawet po proporcjonalnym jej pomniejszeniu (oczywiście oprócz miesiąca, w którym ubezpieczony przebywał na zasiłku przez cały miesiąc i w związku z tym podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych wynosi zero). Z kolei osoby opłacające składki na tzw. warunkach preferencyjnych (30%. wynagrodzenia minimalnego), które i tak nie opłacają składki na Fundusz Pracy, oczywiście nie będą jej opłacać również po zmniejszeniu podstawy.

Redakcja poleca: Kodeks pracy 2016 z komentarzem + poradnik w prezencie

PRZYKŁAD: Zmniejszenie podstawy za okres choroby

Marek P. od stycznia 2008 r. prowadzi działalność gospodarczą. Z tytułu działalności zgłosił się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Obowiązująca tego przedsiębiorcę minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosiła w 2010 r. 1887,60 zł.

W grudniu 2010 r. przez 10 dni był niezdolny do pracy z powodu choroby. Za okres choroby ZUS wypłacił mu zasiłek. Marek P. mógł zatem pomniejszyć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za grudzień. W tym celu musiał minimalną podstawę wymiaru składek za grudzień 2010 r. (1887,60 zł) podzielić przez liczbę dni tego miesiąca (31) i pomnożyć przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom (21). Wobec tego składki na ubezpieczenia społeczne - emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe za grudzień 2010 r. powinny być naliczone od podstawy 1278,70 zł.

• 1887,60 zł : 31 = 60,89 zł
• 60,89 zł x 21= 1278,70 zł

Składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być opłacona od pełnej podstawy wymiaru stanowiącej 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2009 r., włącznie z wypłatami z zysku, tj. od podstawy 2592,46 zł.

Przedsiębiorca ma obowiązek opłacić również składkę na Fundusz Pracy od podstawy wyliczonej dla składki emerytalno-rentowej, tj. od 1278,70 zł. Pomimo że podstawa ta jest niższa niż minimalne wynagrodzenie, jednak w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi dla tego przedsiębiorcy co najmniej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek – taką bowiem podstawę płatnik musiałby wykazać, gdyby nie zachorował i nie uzyskał prawa do zasiłku.

Dokumentacja rozliczeniowa

W przypadku gdy osoba prowadzi działalność pozarolniczą jednoosobowo i chorowała tylko część miesiąca, w składanej deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA wykazuje pomniejszone składki na ubezpieczenie społeczne i pełną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli choroba trwała cały miesiąc, na deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA wykazuje tylko pełną składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Jeżeli natomiast przedsiębiorca zatrudnia pracowników lub inne osoby, za które należy rozliczać i opłacać składki, wówczas za miesiąc, w którym przypadał okres pobierania zasiłku, przekazuje do ZUS:

• imienny raport miesięczny ZUS RSA (w którym wykazuje okres trwania zasiłku),
• imienny raport miesięczny ZUS RCA (w którym wykazuje kwoty należnych składek).

Gdy niezdolność do pracy trwa cały miesiąc, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, a także na Fundusz Pracy wynosi 0,00 zł i taką też podstawę należy wykazać w dokumentacji. Natomiast składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy opłacić w pełnej wysokości, nie uwzględniając przerwy spowodowanej chorobą przedsiębiorcy.

Płatnik musi też pamiętać, że prawo do zmniejszenia składek ma dopiero po wypłacie zasiłku przez ZUS. Jeżeli procedura rozpatrzenia wniosku o zasiłek z jakichś przyczyn się wydłuża, często będzie oznaczać to konieczność złożenia pierwszorazowej dokumentacji z pełnymi kwotami składek za cały miesiąc, a dopiero po wypłacie zasiłku – złożenie korekt z wykazaną zmniejszoną kwotą ich wymiaru.

Tabela. Zmniejszenie składek przedsiębiorcy pobierającego zasiłek chorobowy

Podstawa prawna

• Art. 18 ust. 10 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1725.
• Art. 79 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – Dz.U. nr 210, poz. 2135; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1725.
• Art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1726.
• Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów – Dz.U. nr 186, poz. 1444.

Dołącz do nas na Facebooku!