Okres ubezpieczenia z tytułu pracy za granicą ma wpływ na uprawnienia emerytalne w Polsce. Ile trzeba pracować za granicą żeby dostać emeryturę z zagranicy? Czy można mieć dwie emerytury w Polsce i za granicą? W jakiej wysokości będzie emerytura zagraniczna?
- Okres ubezpieczenia z tytułu pracy za granicą a uprawnienia emerytalne
- Gdzie złożyć wniosek o wypłatę emerytury?
- Ile wynosi zagraniczna emerytura?
- Kiedy złożyć wniosek o emeryturę z kilku krajów?
Okres ubezpieczenia z tytułu pracy za granicą a uprawnienia emerytalne
Jeżeli ubezpieczony posiad okresy ubezpieczenia przebyte w państwie, z którym Polska zawarła umowę o zabezpieczeniu społecznym (tzw. państwie umownym) czy z państwem ma okres ubezpieczenia w Unii Europejskiej, Wielkiej Brytanii, Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) oraz Szwajcarii można uwzględnić te okresy przy ustalaniu prawa do polskiego świadczenia emerytalnego. Co więcej, można otrzymywać kilka emerytur, jeżeli pracowało się w kilku państwach. Konieczne jest jednak spełnienie przesłanek i niezbędnych warunków do wypłaty emerytury w każdy kraju, w którym świadczona była praca. Przykładowo we Francji, Niemczech, Polsce czy w Holandii - jak i resztą w innych krajach UE czy EFTA są inne kryteria przejścia na wcześniejszą emeryturę, inny wiek emerytalny, inny wymagany okres składkowy czy nieskładkowy. Każde państwo ma swój odrębny system emerytalny, może więc indywidualnie kształtować warunki nabywania uprawnień emerytalnych i rentowych.
Gdzie złożyć wniosek o wypłatę emerytury?
Aby uzyskać emeryturę za pracę w kilku krajach konieczne jest złożenie wniosku do zakładu ubezpieczeń emerytalnych w kraju, w którym się mieszka lub w którym znajdowało się ostatnie miejsce pracy osoby ubiegającej się o emeryturę. Nie trzeba składać kilku wniosków o emeryturę lub rentę jeśli pracowało się w kilku państwach UE lub EFTA. Jeśli np. Polak nigdy nie pracował w kraju, w którym mieszka (czyli np. w Polsce), bo pracował w Czechach i w Niemczech, to Polska - czyli polski ZUS, przekaże wniosek do kraju czy krajów, w którym znajdowało się jego ostatnie miejsce pracy. Wówczas to organy rentowe w tym kraju są zobowiązane do rozpatrzenia wniosku o przeliczenie i przyznanie emerytury. Szczególnie ważne jest wtedy zgromadzenie informacji o składkach emerytalnych wpłaconych we wszystkich krajach, w których znajdowały się miejsca pracy.
Dokument, który ma być wypełniony przez instytucję rozpatrującą do polskiego ZUSu to wniosek E 207 PL, który wskazuje na informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia osoby pracującej w kilku krajach. We wniosku znajdują się m.in. informacje dot. okresu zatrudnienia, miejsca i państwa w którym była wykonywana praca, nazwa podmiotu zatrudniającego oraz miejsce zamieszkania w okresie zatrudnienia.
Ile wynosi zagraniczna emerytura?
Każdorazowo wysokość emerytury lub renty uzależniona jest od wymaganego okresu pracy, okresu składowego w danym państwie (np. 15, 20 czy 25 lat) jak i od wysokości odprowadzanych składek, a co za tym idzie ustalonego wynagrodzenia. Organ rentowy w danym kraju wyliczy wysokość emerytury, zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym państwie. Kolejnym krokiem jest to, że każdy z urzędów w danym państwie, w którym ubezpieczony ubiega się o emeryturę oblicza wysokość części emerytury, którą będzie wypłacał, uwzględniając okresy składkowe z innych krajów UE. W związku z tym należy zsumować okresy przepracowane we wszystkich krajach UE i ustalić jaka byłaby wysokość emerytury, gdyby wszystkie składki zostały wpłacone w ramach krajowego systemu emerytalnego (tzw. teoretyczna kwota emerytury). Później tę kwotę koryguje się odpowiednio do czasu, w którym w tym kraju rzeczywiście obejmowało daną osobę ubezpieczenie i wyliczane jest tzw. świadczenie proporcjonalne. Jeśli, bez względu na wszystkie okresy przepracowane w innych krajach, spełnia się warunki niezbędne do uzyskania państwowej emerytury, organ rentowy wyliczy również wysokość emerytury krajowej (tzw. świadczenie niezależne). Na koniec, zakład porówna świadczenie proporcjonalne i świadczenie niezależne. Ubezpieczony otrzymywać więc będzie tę kwotę, która w tym kraju jest wyższa. Każdy kraj przedstawi swoją decyzję w sprawie wniosku w specjalnej nocie, którą otrzyma się na formularzu P1.
Jak podaje ZUS przepisy unijne dotyczące koordynacji ubezpieczeń społecznych w UE, ułatwiają nabycie emerytury lub renty, jeśli pracowało się w kilku państwach UE lub EFTA. Przykłady:
- Jeśli wystąpi się do ZUS o emeryturę lub rentę, ale polski staż ubezpieczenia okaże się zbyt krótki, aby nabyć prawo do polskiego świadczenia, wówczas polski ZUS doliczy okresy ubezpieczenia z innych państw UE lub EFTA.
- Jeśli złożyło się do ZUS wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy ale dana osoba stała się niezdolna do pracy w czasie ubezpieczenia w innym państwie UE lub EFTA ZUS uzna ten warunek za spełniony.
- Jeżeli ma się emeryturę lub rentę z ZUS, wówczas ZUS może ją wypłacać na rachunek zagraniczny w państwie, w którym się mieszka.
Kiedy złożyć wniosek o emeryturę z kilku krajów?
Praktyczną wskazówką jest to, że informacji na temat przyznawania emerytury w danym kraju należy poszukać około sześć miesięcy przed terminem przejścia na emeryturę lub rentę, ponieważ proces ubiegania się o świadczenie z kilku krajów może długo trwać.