Od 1 stycznia 2013 r. wejdzie w życie ustawa z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta przewiduje stopniowe wydłużanie wieku, w którym można przejść na emeryturę wypłacaną przez ZUS, wynoszącego obecnie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.
Obowiązujące przepisy przewidują odrębne zasady ustalania prawa i wysokości emerytury przysługującej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. oraz dla urodzonych po 31 grudnia 1948 r. W odniesieniu do osób z pierwszej grupy wiekowej wydłużenie wieku emerytalnego obejmie wyłącznie mężczyzn urodzonych w 1948 r. Powszechny wiek emerytalny, w którym będą mogli uzyskać prawo do emerytury, zostanie wydłużony (w zależności od miesiąca urodzenia) – od 1 do 4 miesięcy.
Mężczyźni urodzeni przed 1 stycznia 1948 r., którzy wiek emerytalny 65 lat już ukończyli lub ukończą najpóźniej 31 grudnia 2012 r., zachowają możliwość przejścia na emeryturę po osiągnięciu tego wieku. Podobnie jak wszystkie kobiety urodzone przed 1 stycznia 1949 r., które powszechny wiek emerytalny 60 lat ukończyły najpóźniej w 2008 r. Jeśli nawet dotychczas nie wystąpiły z wnioskiem o emeryturę, zachowają możliwość jej uzyskania z tytułu osiągnięcia obecnie obowiązującego powszechnego wieku emerytalnego. Tak więc w odniesieniu do wszystkich wymienionych osób przepisy nowelizacji z 11 maja 2012 r. wydłużające ten wiek nie będą miały zastosowania.
Kobiety urodzone w latach 1949–1952
Wprowadzony nowelizacją z 11 maja 2012 r. proces wydłużania wieku emerytalnego w znacznie szerszym stopniu obejmie osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. Będzie bowiem dotyczył wszystkich mężczyzn z tej grupy wiekowej oraz wszystkich kobiet urodzonych po 31 grudnia 1952 r. Docelowo powszechny wiek emerytalny ma dla nich wynieść 67 lat, co nastąpi po 30 września 2040 r. w przypadku kobiet urodzonych po 30 września 1973 r. oraz po 30 września 2020 r. w przypadku mężczyzn urodzonych po 30 września 1953 r.
Kobiety urodzone przed 1 stycznia 1953 r., które ukończyły już obecnie obowiązujący wiek emerytalny (60 lat) lub ukończą go najpóźniej 31 grudnia 2012 r., nie muszą obawiać się przepisów nowelizacji z 11 maja 2012 r. wydłużających ten wiek. Nie ma przy tym znaczenia, kiedy zgłoszą wniosek o przyznanie emerytury. Nawet jeśli zrobią to po 31 grudnia 2012 r., zachowają możliwość nabycia uprawnień emerytalnych w związku z ukończeniem obecnie obowiązującego ich wieku emerytalnego, tj. 60 lat.
Zmiany nie dla wszystkich rolników, sędziów i prokuratorów
Analogiczny proces wydłużania wieku emerytalnego jak dla osób pozostających w powszechnym systemie ubezpieczeń społecznych nowelizacja z 11 maja 2012 r. przewiduje dla rolników. Z możliwości przejścia na emeryturę rolniczą po ukończeniu obecnie obowiązującego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) będą mogły jednak skorzystać wszystkie kobiety urodzone do 31 grudnia 1952 r. oraz mężczyźni urodzeni do 31 grudnia 1947 r. Osoby te wymagany wiek (odpowiednio 60 lub 65 lat) ukończą bowiem najpóźniej 31 grudnia 2012 r.
Zmiany wprowadzane omawianą nowelizacją będą też dotyczyły sędziów i prokuratorów, dla których możliwość przejścia w stan spoczynku docelowo zostanie wydłużona do wieku 67 lat. Proces stopniowego podwyższania obecnie obowiązującego dla nich wieku (65 lat bez względu na płeć) nie obejmie jednak kobiet urodzonych przed 1 stycznia 1968 r. oraz mężczyzn urodzonych przed 1 stycznia 1948 r. Osoby te będą mogły przejść w stan spoczynku po ukończeniu 65 lat.
Wstąpienie do służby przed 2013 r.
Reforma emerytalna obejmie również żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy tzw. służb mundurowych (m.in. Policji, ABW, Straży Granicznej, BOR, Państwowej Straży Pożarnej czy Służby Więziennej). Na mocy odrębnej nowelizacji przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym tych grup zawodowych z 11 maja 2012 r. emerytura wojskowa lub policyjna będzie mogła być przyznana odpowiednio żołnierzowi zawodowemu lub funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby, który w dniu tego zwolnienia ukończył 55 lat i ma co najmniej 25 lat służby.
Możliwość nabycia uprawnień emerytalnych w myśl obecnie obowiązujących przepisów (tj. bez względu na osiągnięty wiek i pod warunkiem posiadania co najmniej 15 lat służby) będą jeszcze mieli ci żołnierze i funkcjonariusze, którzy zostali powołani (przyjęci) do służby najpóźniej 31 grudnia 2012 r.
Obecnie obowiązujące zasady przechodzenia na emeryturę będą dotyczyły również:
- żołnierzy pełniących służbę kandydacką 1 stycznia 2013 r., w przypadku powołania do zawodowej służby wojskowej bezpośrednio po ukończeniu służby kandydackiej,
- żołnierzy powołanych do zawodowej służby wojskowej po 31 grudnia 2012 r., jeżeli przed tym powołaniem pełnili służbę w Policji, UOP, ABW, służbach wywiadu, CBA, Straży Granicznej, BOR, Państwowej Straży Pożarnej lub Służbie Więziennej, do której zostali powołani przed 1 stycznia 2013 r.,
- funkcjonariuszy przyjętych do służby po 31 grudnia 2012 r., jeżeli przed tym przyjęciem pełnili służbę w ww. jednostkach, do której zostali przyjęci przed 1 stycznia 2013 r.,
- funkcjonariuszy przyjętych do służby po 31 grudnia 2012 r., jeżeli przed tym przyjęciem pełnili zawodową służbę wojskową lub służbę kandydacką, do której zostali powołani przed 1 stycznia 2013 r.
Wcześniejszy wiek emerytalny bez zmian
Nowelizacja z 11 maja 2012 r. nie przewiduje wydłużenia wieku emerytalnego, który uprawnia do przejścia na jedną z wcześniejszych emerytur przysługujących z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewidzianych w obecnie obowiązujących przepisach. Taką możliwość mają m.in. pracownicy z bardzo długim stażem ubezpieczeniowym, zatrudnieni w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, górnicy, kolejarze, twórcy i artyści. Przewidziany dla nich obniżony wiek emerytalny wynosi na ogół 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Obniżony wiek emerytalny nie zostanie wydłużony od 1 stycznia 2013 r. Po 31 grudnia 2012 r. zachowają również dotychczasową możliwość przejścia na emeryturę bez względu na osiągnięty wiek nauczyciele oraz górnicy.
Podstawa prawna:
- art. 1–3 oraz 7 ustawy z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 637),
- art. 1, 2 i 11 ustawy z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 664).