W jaki sposób ZUS obliczy wysokość emerytury

Jeżeli Państwa pracownica jest członkiem OFE oraz złoży wniosek o przyznanie emerytury na nowych zasadach (tj. po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego), ZUS przyzna jej emeryturę na nowych zasadach. Jeżeli natomiast Państwa pracownica nie pobierała wcześniejszej emerytury albo nie przystąpiła do OFE (lub złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa), wówczas ZUS może obliczyć jej emeryturę także według mieszanego sposobu. ZUS będzie wypłacał emeryturę w wyższej wysokości. Szczegóły w uzasadnieniu.

Od 1 stycznia 2009 r. ZUS zaczął obliczać emerytury dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. na tzw. nowych zasadach. W zależności od daty urodzenia i przyznanych uprawnień do emerytury, emerytura jest obliczana:

• na dotychczasowych zasadach,
• na nowych zasadach albo
• według mieszanego sposobu (w części na nowych, a w części na dotychczasowych zasadach).

Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które wiek emerytalny osiągną w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2013 r. i nie przystąpiły do OFE (lub przekazały środki zgromadzone w OFE na dochód budżetu państwa), będą miały obliczoną emeryturę według tzw. systemu mieszanego albo wyłącznie na nowych zasadach (jeżeli okazałoby się, że emerytura według nowych zasad jest korzystniejsza niż obliczona według mieszanego sposobu).

Kobieta urodzona w styczniu 1952 r. z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat złożyła wniosek o przyznanie emerytury i obliczenie jej na nowych zasadach. Osoba ta nie jest członkiem OFE. ZUS obliczy emeryturę na nowych zasadach, następnie według mieszanego sposobu i zgodnie z obowiązującymi przepisami podejmie wypłatę emerytury w korzystniejszej wysokości.

Emeryturę według mieszanego sposobu oblicza się także dla osoby ubezpieczonej, urodzonej po 31 grudnia 1948 r., będącej członkiem OFE, która złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa. Oznacza to, że emerytura według mieszanego sposobu może być obliczona również kobietom, które wiek emerytalny 60 lat ukończą w latach 2009–2013, nawet wówczas, gdy przystąpiły do OFE, ale występując o emeryturę wnioskują o przekazanie zgromadzonych tam środków do budżetu państwa.

Emeryturę obliczoną według mieszanego sposobu mogą również otrzymać osoby, którym ZUS ustalił już prawo do wcześniejszej emerytury: pracowniczej, z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej czy pracy górniczej albo kolejowej i obliczył ją według starych zasad. Jednak będzie to możliwe, jeśli osoby te zgłoszą wniosek o emeryturę po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego i nie pobiorą nawet za 1 miesiąc wcześniejszej emerytury wyliczonej według dotychczasowych zasad.

Z wnioskiem o obliczenie emerytury według mieszanego sposobu mogą również wystąpić ubezpieczeni, którzy pobierali rentę z tytułu niezdolności do pracy, którym ZUS przyznał emeryturę z urzędu (art. 24a ustawy emerytalnej).

Sposób obliczenia emerytury według tzw. mieszanego sposobu w 2012 r. jest następujący:

• 35% emerytury obliczonej według dotychczasowych zasad oraz
• 65% emerytury obliczonej według nowych zasad.

W przypadku emerytury obliczanej według mieszanego sposobu data zgłoszenia wniosku ma wpływ na obliczenie części emerytury ustalanej na dotychczasowych zasadach, a więc m.in. na wysokość kwoty bazowej przyjętej do obliczenia wysokości emerytury. W przypadku części emerytury obliczonej według nowych zasad, data zgłoszenia wniosku może mieć wpływ na wielkość przyjmowanego do jej obliczenia dalszego trwania życia.

Natomiast emeryturę według nowych zasad oblicza się:

• osobom urodzonym po 1948 r., jeżeli zdecydowały się przystąpić do OFE oraz
• obowiązkowo wszystkim urodzonym po 1968 r.

Warunkiem nabycia prawa do emerytury jest spełnienie warunku posiadania statusu ubezpieczonego i osiągnięcie wieku emerytalnego (60 lat – kobieta i 65 lat – mężczyzna). Przez pojęcie „ubezpieczony” należy rozumieć osobę podlegającą ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, a także osobę, która przed dniem wejścia w życie ustawy podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolników.

Wysokość emerytury obliczanej według nowych zasad stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez tzw. średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony zdecyduje się przejść na emeryturę (art. 26 ustawy emerytalnej). Podstawę obliczenia nowej emerytury stanowi kwota składek zaewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego będzie przysługiwać emerytura. Kwota ta obejmie zgromadzone na koncie składki na ubezpieczenie emerytalne, ich coroczną waloryzację oraz zwaloryzowany kapitał początkowy (dla ubezpieczonych, którzy podlegali ubezpieczeniom przed 1 stycznia 1999 r.).

Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę zostanie określony w latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statystyczna służąca do ustalenia liczby miesięcy, w których przeciętnie będzie pobierana nowa emerytura. Przekroczenie tej liczby miesięcy nie będzie miało żadnego wpływu na wysokość i zasady waloryzacji pobieranego później świadczenia. Średnie dalsze trwanie życia dla wieku emerytalnego jest ustalane wspólnie dla mężczyzn i kobiet, na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę.

Osoba, której ZUS ustalił wysokość emerytury na nowych zasadach, ma również prawo do okresowej emerytury kapitałowej. Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje do ukończenia 65 lat osobie urodzonej po 31 grudnia 1948 r., która:

• jest członkiem OFE,
• ma ustalone prawo do emerytury na nowych zasadach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (I filar).

Ponadto okresowa emerytura kapitałowa przysługuje, jeżeli kwota środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, jest równa lub wyższa od 20-krotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego. W okresie od 1 marca 2011 r. do 29 lutego 2012 r. kwota ta wynosiła 3734,20 zł (186,71 zł x 20), a od 1 marca 2012 r. do 28 lutego 2013 r. kwota ta wynosi 3913,40 zł (195,67 zł x 20). Jeżeli kwota środków zgromadzonych na rachunku OFE, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego ma być przyznana emerytura, jest niższa od 20-krotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego, okresowa emerytura kapitałowa nie przysługuje, a OFE przekazuje zgromadzone środki do funduszu emerytalnego ZUS. Kwota przekazanych środków przez OFE powiększy podstawę obliczenia emerytury.

Kobieta urodzona w styczniu 1952 r. z chwilą ukończenia 60 lat złożyła wniosek o przyznanie emerytury i obliczenie jej na nowych zasadach. Jest członkiem OFE. Kwota środków zgromadzonych na rachunku tej osoby w OFE, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, jest niższa od 20-krotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego. W związku z tym okresowa emerytura kapitałowa nie przysługuje, a OFE przekaże zgromadzone środki do funduszu emerytalnego ZUS.

Wniosek o emeryturę na formularzu ZUS Rp-1E dla członka OFE jest zarówno wnioskiem o emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak i o okresową emeryturę kapitałową. Jeżeli prawo do emerytury na nowych zasadach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustala się z urzędu, to również z urzędu ustala się prawo do okresowej emerytury kapitałowej.

To, czy Państwa pracownica będzie miała prawo do okresowej emerytury kapitałowej, jest uzależnione od tego, jaki kapitał osoba ta zgromadziła w OFE. Jeżeli kwota zgromadzonych środków na rachunku OFE będzie niższa niż 20-krotność dodatku pielęgnacyjnego, środki te powiększą kwotę składek stanowiącą podstawę do obliczenia emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wówczas ZUS obliczy emeryturę z FUS:

• wyłącznie na nowych zasadach albo
• według mieszanego sposobu (35% według dotychczasowych zasad i 65% według nowych zasad).

W obydwu wariantach, przy obliczaniu emerytury według nowych zasad, podstawa wymiaru emerytury będzie powiększona o kwotę środków zgromadzonych na rachunku w OFE. W zależności od tego, która kwota emerytury: obliczona według mieszanego sposobu czy według nowych zasad będzie wyższa, ZUS będzie wypłacał emeryturę wyższą.

Podstawa prawna:

• art. 24, art. 24a, art. 26, art. 183–184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.),
• art. 7–12 ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz.U. Nr 228, poz. 1507 ze zm.).