Czy można zaplanować pracę w systemie równoważnych norm czasu pracy (po 12 godzin – praca na zmiany) pracownikowi, który ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności? Czy taki pracownik może pracować w nocy i w godzinach nadliczbowych?
Nie – chyba że taki pracownik będzie zatrudniony przy pilnowaniu. W innym przypadku istnieje zakaz zatrudniania pracowników, którzy mają orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności, w równoważnym systemie czasu pracy (tj. pracownik nie może mieć określonego czasu pracy na 12 godzin na każdej zmianie).
Zasadą jest, że czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Podstawowe regulacje dotyczące czasu pracy osoby niepełnosprawnej są zawarte w art. 15 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa). W przypadku osób ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności istnieje możliwość obniżenia ich czasu pracy do 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Może to nastąpić na wniosek pracownika, gdy lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku – lekarz sprawujący nad nimi opiekę stwierdzi celowość obniżenia normy czasu pracy (art. 15 ust. 2 ustawy).
Należy tu pamiętać, że na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 czerwca 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 791) art. 15 ust. 2 ustawy – w zakresie, w jakim uzależnia zastosowanie skróconego czasu pracy do osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od uzyskania zaświadczenia lekarskiego o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy – jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 69 Konstytucji RP – i w tym zakresie utraci moc 10 lipca 2014 r.
Co do zasady, osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Ustawa przewiduje jednak w tym zakresie pewne wyjątki. Zgodnie z treścią art. 16 ustawy, w szczególnych sytuacjach istnieje możliwość świadczenia pracy przez osoby niepełnosprawne również w porze nocnej, jak też w godzinach nadliczbowych. Będzie to jednak możliwe jedynie w sytuacji, gdy z taką propozycją wystąpi niepełnosprawny pracownik, a lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników (albo lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą) wyrazi zgodę na pracę tego pracownika w porze nocnej i godzinach nadliczbowych.
Przepisów art. 15 ustawy, które określają maksymalny wymiar czasu pracy dobowej i tygodniowej niepełnosprawnego pracownika, nie stosuje się też do pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu.
Podstawa prawna:
art 15, art. 16 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721; ost.zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 675)