Definicja podstawowa
Zmiana relacji pracodawca-pracownik na stosunek gospodarczy i prawny między podmiotami gospodarczymi. Wywodzi się z języka angielskiego - self-employment. W polskim prawie nie istnieje definicja samozatrudnienia.
W prawie pracy
Przedsiębiorca powinien zapewnić osobie samozatrudnionej bezpieczne i higieniczne warunki pracy, jeżeli wykonuje ona pracę w zakładzie lub innym miejscu wyznaczonym przez przedsiębiorcę.
Praca osoby samozatrudnionej nie może mieć cech właściwych dla stosunku pracy, takich jak: w podporządkowanie, praca w stałym miejscu, stałych godzinach, osobiście, na ryzyko zlecającego pracę. Samozatrudnienie posiadające cechy właściwe dla umowy o pracę może zostać zakwestionowane przez Państwową Inspekcję Pracy. Inspektor pracy może w takim przypadku wystąpić do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy.
Redakcja poleca: Samozatrudnienie - krok po kroku (PDF)
W podatkach dochodowych
W podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcie działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej oznacza działalność zarobkową:
- wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
- polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
- polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
- prowadzoną we własnym imieniu, bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 updof. Jednak za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:
- odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
- są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności,
- wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
Spełnienie tych trzech przesłanek powoduje, że działalność gospodarcza przestaje nią być w rozumieniu updof. Wówczas takie przychody będą zakwalifikowane do przychodów ze stosunku pracy, co wywoła niekorzystne skutki dla pracodawcy.
W przypadku umowy z samozatrudnionym należy więc zadbać o zapisy, które nie spowodują uznania jej za umowę o pracę, np. nie należy w niej przyznawać samozatrudnionemu urlopu wypoczynkowego. Wskazane jest również, aby samozatrudniony zawarł umowę ubezpieczenia OC z tytułu prowadzonej działalności.
W ubezpieczeniach
Składki oblicza się jako udział procentowy od zadeklarowanej przez przedsiębiorcę kwoty, która nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, służącej do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. W okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej podstawę tę może stanowić zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Zostań naszym ekspertem!