Kodeks pracy stanowi podstawę dla uregulowania kwestii pracy nakładczej poza nim, wskazując przy tym, iż praca nakładcza ze względu na odmienne warunki jej wykonywania potrzebuje regulacji, która je uwzględni. Kodeks pracy nie wyklucza przy tym możliwości stosowania jego regulacji do umów o pracę nakładczą. Zakres stosowania Kodeksu pracy do umów o pracę nakładczą, doprecyzowuje zaś wspomniane już rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie uprawnień osób wykonujących pracę nakładczą.
Umowa o pracę nakładczą a umowa o pracę
Umowa o pracę nakładczą łączy w sobie zarówno elementy uregulowanej w kodeksie pracy umowy o pracę jak i elementy umowy o dzieło. Dzięki temu wykonawca korzysta z licznych uprawnień przewidzianych przez Kodeks pracy jak urlop wychowawczy, jednak wynagrodzenie otrzymuje jedynie za pracę rzeczywiście wykonaną, co charakterystyczne jest dla umowy o dzieło. Fakt wprowadzenia przez rozporządzenie Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 roku do umowy o pracę nakładczą szeregu uprawnień pracowniczych, nie przekreśla cywilnoprawnego charakteru tejże umowy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008 roku, w sprawie o sygnaturze III UK 73/2007).
Zobacz także: Potrącenia z umów cywilnoprawnych
Umowa o pracę nakładczą
Umowa o pracę nakładczą powinna być sporządzona w formie pisemnej z określeniem jej rodzaju oraz podstawowych warunków, a w szczególności rodzaju pracy i terminu jej rozpoczęcia oraz zasad wynagradzania. Stroną umowy o pracę nakładczą jest wykonawca, czyli osoba wykonująca pracę nakładczą oraz pracodawca, zwany nakładcą. Umowa o pracę nakładczą może być zawarta na okres próbny nie przekraczający 3 miesięcy, na czas określony, na czas wykonywania określonej pracy i na czas nie określony.
Minimalna miesięczna ilość pracy
W umowie o pracę nakładczą strony powinny określić minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należeć będzie do obowiązków wykonawcy. Wskazana w umowie minimalna ilość pracy do jakiej zobowiązany będzie wykonawca powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie co najmniej 50 proc. najniższego wynagrodzenia określonego przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Jeśli zaś praca nakładcza stanowi dla wykonawcy wyłączne lub główne źródło utrzymania, ilość pracy określona w umowie, powinna być ustalona w taki sposób, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie najniższego wynagrodzenia.
Wypowiedzenie umowy o pracę nakładczą
Rozporządzenie regulujące umowę o pracę nakładczą wskazuje na terminy wypowiedzenia tejże umowy, z zastrzeżeniem, iż umowa o pracę nakładczą może być rozwiązana w każdym czasie za porozumieniem stron. Okres wypowiedzenia dla umowy o pracę nakładczą, zawartej na okres próbny, wynosi 2 tygodnie, zaś dla umowy zawartej na czas nie określony – 1 miesiąc.
Polecamy serwis: Zatrudnianie i zwalnianie
Ustawa regulująca uprawnienia pracownicze osób wykonujących pracę nakładcza ustanawia zakaz wypowiadania umowy o pracę nakładczą, zawartej na czas nie określony przez nakładcę, w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego kobiety wykonującej pracę nakładczą, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia. Przesłankami uzasadniającymi wypowiedzenie umowy o pracę nakładczą bez wypowiedzenia przez nakładcę, wskazanymi w ustawie są:
- wina wykonawcy w razie ciężkiego naruszenia przez niego obowiązków wynikających z umowy, a w szczególności wadliwego wykonywania z jego winy powierzonej pracy, nieprzestrzegania przepisów i zasad bhp, nierozliczania się w ustalonych terminach z pobranych surowców lub materiałów, niewykonywania bez uzasadnionych przyczyn przez okres 3 miesięcy ilości pracy wskazanej w umowie o pracę nakładczą, albo dokonania nadużyć w zakresie korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń socjalnych,
- wina wykonawcy w razie popełnienia przez niego przestępstwa, które uniemożliwia dalsze powierzanie mu pracy nakładczej, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
- niewykonanie pracy przez wykonawcę z powodu m.in. niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia ze względu na chorobę zakaźną przez okres dłuższy niż 3 miesiące oraz niezdolności do pracy wskutek choroby zawodowej lub spowodowanej wypadkiem przy pracy przez okres dłuższy niż 6 miesięcy.
Rozwiązanie przez nakładcę umowy za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości nakładcy lub jego likwidacji albo zaniechania systemu pracy nakładczej.
Ustawa zakazuje również rozwiązywania przez nakładcę umowy o pracę nakładczą, w okresie urlopu wypoczynkowego wykonawcy oraz w okresie jego niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia ze względu na chorobę zakaźną, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.
Organizacja pracy nakładczej
Praca nakładcza jest formą pracy zdecydowanie bardziej elastyczną od pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę. Wykonawca bowiem sam organizuje sobie czas pracy, a jego wymiar i rozkład czasu pracy nie podlegają kontroli ze strony nakładcy. Ponadto wykonawca nie musi świadczyć pracy osobiście. Niezależnie od miejsca wykonywania pracy nakładczej, nakładca jest zobowiązany dostarczyć wykonawcy niezbędne narzędzia pracy, które spełniać będą warunki bezpieczeństwa i higieny pracy. Zaznaczyć należy, iż jeśli praca nakładcza jest wykonywana przez pracownika w jego domu, pracodawca nie może powierzać mu prac, których wykonanie jest szkodliwe dla wykonawcy lub jego mieszkańców. Jeżeli zaś pracownik wykonuje pracę nakładczą w zakładzie pracy, stosuje się przepisy kodeksu pracy regulujące zasady zachowania bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zadaj pytanie na: Forum Kadry