Przejście agencji pracy tymczasowej na inny podmiot w świetle przepisów UE

Kwestia przejścia zakładu pracy (odpowiednio jego części) między dwiema agencjami pracy tymczasowej jest zagadnieniem, które nie zostało osobno uregulowane w żadnych przepisach. Należy więc stosować w tym przypadku ogólne regulacje. Stają się one szczególnie ciekawe, gdyż w przypadku agencji pracy tymczasowej nie można mówić o „standardowym” przejściu zakładu pracy na innego pracodawcę.

Definicja

Na początku warto zastanowić się, czy przepisy regulujące przejście zakładu pracy (jego części) znajdują zastosowanie do pracodawcy, jakim dla pracowników tymczasowych jest agencja pracy tymczasowej. Z art. 23¹ k.p., który reguluje instytucje przejścia zakładu pracy w prawie polskim, nie wynikają żadne wyłączenia o charakterze podmiotowym. Oznacza to, że agencja pracy tymczasowej może być zarówno pracodawcą, który zbywa zakład pracy (jego część), jak i pracodawcą, który przejmuje taki zakład (jego cześć). Wykładnia ta jest również zgodna z dyrektywą Rady 2001/23/WE z 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (zwaną dalej dyrektywą). Według art. 2 ust. 2 lit. c dyrektywy państwa członkowskie nie mogą wyłączyć z zakresu jej zastosowania stosunków pracy o charakterze czasowym istniejących między agencją pracy tymczasowej a pracownikiem tymczasowym.

Przejście zakładu pracy w przypadku agencji

Druga kwestia o zasadniczym znaczeniu to określenie, kiedy mamy do czynienia z przejściem zakładu pracy między dwiema agencjami pracy tymczasowej. Przepisy prawa polskiego nie zawierają definicji przejścia zakładu pracy, dlatego uzasadnione jest sięgnięcie do koncepcji przejścia zakładu pracy sformułowanej w prawie wspólnotowym. Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. b dyrektywy przejście zakładu pracy następuje wtedy, gdy przejmowana jest jednostka ekonomiczna zachowująca swoją tożsamość, rozumianą jako zorganizowane połączenie zasobów służących do prowadzenia działalności gospodarczej i to niezależnie od tego, czy działalność ta ma charakter główny czy uboczny dla pracodawcy. W związku z tym o przejściu zakładu pracy (odpowiednio jego części) możemy mówić wtedy, gdy zachowana zostaje tożsamość działalności przejmowanego zakładu pracy (części zakładu). O zachowaniu tej tożsamości w konkretnych okolicznościach świadczy m.in. przejęcie materialnych oraz niematerialnych (np. klienteli, know-how) składników zakładu pracy, podobieństwo działalności prowadzonej przed i po przejściu, zatrudnianie przez pracodawcę przejmującego pracowników dotychczasowego pracodawcy (tj. pracodawcy, od którego zakład pracy lub jego część jest przejmowany).

We wspólnotowej definicji zakładu pracy szczególny nacisk położony został na element zorganizowania.

Zakład pracy to zgodnie z powołaną wyżej definicją pewna struktura organizacyjna, w ramach której wykonywana jest praca. Strukturę tę tworzą co do zasady funkcjonalnie ze sobą czy powiązane składniki majątkowe, np. lokale czy urządzenia oraz osobowe, tj. pracownicy wykonujący pracę w zakładzie pracy.

Wskazanie elementów, jakie składają się na przejmowany zakład pracy, komplikuje się, jeśli chodzi o zakład pracy prowadzony przez agencję pracy tymczasowej. W przypadku agencji trudno mówić o istnieniu struktury organizacyjnej, w ramach której pracownicy tymczasowi wykonywaliby pracę. Pracownicy tymczasowi są zatrudniani przez agencję pracy tymczasowej wyłącznie w celu wykonywania pracy na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy–użytkownika – klienta agencji. W konsekwencji są oni włączeni do struktury organizacyjnej pracodawcy–użytkownika, u którego wykonują pracę, a nie agencji. Aby rozwiązać ten problem, warto nawiązać do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (od 1 grudnia 2009 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) w sprawie Mahomet Jouini and Others przeciwko Princess Personal Service GmbH (C-458/05). W sprawie tej dyrektor zarządzający agencją pracy tymczasowej Mayer & Co GmbH (zwanej dalej Mayer), mającej trudności finansowe, wraz ze swoją żoną, pracownicą tej agencji, założyli nową agencję pracy tymczasowej Princess Personal Service GmbH (zwaną dalej PPS). Nowa agencja przejęła część klientów agencji Mayer oraz zatrudniła pracowników tymczasowych, którzy dotychczas wykonywali pracę dla tych klientów. Przejęci pracownicy tymczasowi odwołali się do sądu, żądając od agencji PPS wypłaty wynagrodzenia, które nie zostało im wypłacone przez agencję Mayer. Jako uzasadnienie swoich żądań wskazali, że agencja PPS przejęła część zakładu pracy prowadzonego przez agencję Mayer, a w związku z tym ponosi wobec przejętych pracowników zobowiązania powstałe przed przejściem.

W wyroku Trybunał podkreślił, że w przypadku agencji pracy tymczasowej nie można wyodrębnić struktury organizacyjnej, w ramach której pracę wykonywaliby pracownicy tymczasowi. W związku z tym trzeba zmodyfikować powołaną powyżej wspólnotową koncepcję przejścia zakładu pracy stosowanie do charakteru działalności prowadzonej przez agencje. Istotne w tej sytuacji było ustalenie, czy agencja PPS przejęła od Mayer takie składniki, które były wystarczające do kontynuowania dotychczasowej działalności.

Trybunał stwierdził, że w przypadku agencji pracy tymczasowej do przejścia zakładu pracy (odpowiednio jego części) decydujące znaczenia ma przejęcie takich składników, jak:

• pracownicy tymczasowi,

• pracownicy administracyjni, którzy organizują kierowanie pracowników tymczasowych do klientów agencji,

• know-how,

• klienci, z którymi związani są poszczególni pracownicy tymczasowi.

Oznacza to, że w przypadku przejścia zakładu pracy (jego części) między dwiema agencjami pracy tymczasowej nie ma znaczenia przejęcie składników materialnych. Niezbędnym elementem jest przejęcie pracowników tymczasowych, bez których agencja przejmująca nie może kontynuować działalności.

Przy okazji omawiania tego wyroku warto podkreślić, że do wystąpienia skutków w postaci zmiany pracodawcy oraz wstąpienia nowego pracodawcy w miejsce dotychczasowego bez znaczenia jest okoliczność, czy między nowym i dotychczasowym pracodawcą doszło w tym celu do zawarcia jakiegoś formalnego porozumienia. Podstawę prawną dla przejścia zakładu może stanowić nawet podjęcie wzajemnej nieformalnej współpracy przez dwa podmioty.

Podsumowując, po pierwsze przyjęta w prawie wspólnotowym koncepcja przejścia zakładu pracy (jego części) uzależniona jest od specyfiki działalności prowadzonej przez pracodawcę, po drugie z przejściem zakładu pracy (jego części) nie zawsze będzie się wiązać przejęcie składników materialnych. Niekiedy, tak jak w przypadku agencji pracy tymczasowej, wystarczające do zakwalifikowania danej sytuacji jako przejście zakładu pracy (jego części) jest przejęcie składników o charakterze niematerialnym.

Podstawa prawna:

• art. 23¹ Kodeksu pracy,

• dyrektywa Rady 2001/23/WE z 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodastw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (DzUrz WE L 82 z 22.03.2001 r., s. 16–20).