Na podstawie art. 33 ust. 4 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm. – zwanej dalej ustawą) środki funduszu rehabilitacji są przeznaczane na finansowanie rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej, w tym na indywidualne programy rehabilitacji osób niepełnosprawnych opracowywane przez powołane przez pracodawców komisje rehabilitacyjne oraz ubezpieczenie osób niepełnosprawnych. Powinny być one wydatkowane zgodnie ze sporządzonym u pracodawcy zakładowym regulaminem wykorzystania środków funduszu rehabilitacji. Szczegóły dotyczące treści takiego regulaminu zawarte zostały w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (DzU nr 245, poz. 1810 ze zm. – zwanym dalej rozporządzeniem).
Ustawodawca w art. 33 ust. 9 ustawy wskazał, że dysponentem zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych jest pracodawca. Oznacza to, że wyłączną kompetencję uregulowania zasad dysponowania środkami zakładowego funduszu rehabilitacji posiada pracodawca wraz ze wskazanymi w rozporządzeniu podmiotami.
Na podstawie § 5 rozporządzenia pracodawca ustala zakładowy regulamin wykorzystania środków funduszu rehabilitacji w uzgodnieniu z:
- osobami, zapewniającymi doraźną i specjalistyczną opiekę medyczną, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne na rzecz niepełnosprawnych pracowników zakładu;
- działającymi w zakładzie związkami zawodowymi lub w przypadku ich braku przedstawicielami wybranymi przez niepełnosprawnych pracowników.
Uzgodnień należy dokonać w ustalonym przez strony terminie, jednak nie później niż w ciągu 30 dni od dnia przedłożenia przez pracodawcę regulaminu do uzgodnienia. W przypadku braku uzgodnienia po upływie tego terminu regulamin ustala sam pracodawca. Niezwłocznie po jego ustaleniu regulamin podaje się do wiadomości pracowników zakładu przez jego ogłoszenie w miejscu ogólnie dostępnym.
W regulaminie należy określić przede wszystkim katalog poszczególnych wydatków zfron, szczegółowe zasady wykorzystywania środków funduszu oraz tryb składania i rozpatrywania wniosków oraz przyznawania świadczeń z pomocy indywidualnej.
Regulamin powinien dotyczyć poszczególnych wydatków tworzących zfron, czyli:
- puli ogólnej, tzw. duży zfron – maksymalnie 75% środków zfron,
- środków przeznaczonych na pomoc indywidualną – co najmniej 10% środków zfron,
- środków przeznaczonych na indywidualne programy rehabilitacji (IPR) – co najmniej 15% środków zfron.
Powinien także określać szczegółowo rodzaje wydatków, na które przeznaczane są środki zfron, wskazane w § 2 pkt 1–13 rozporządzenia.
Każdy pracodawca posiadający status ZPChr ustala regulamin zfron, w którym uszczegółowia zasady wykorzystywania środków funduszu. Dlatego też wszelkie kwestie nieuregulowane przepisami ustawy o rehabilitacji oraz rozporządzenia, a dotyczące zfron, powinny znaleźć się w regulaminie. Jeśli chodzi o pomoc indywidualną powinny być tam wskazane m.in. formy udzielenia pożyczki, wysokość dochodu, od którego uzależnia się wysokość kwoty pomocy, procedura dotycząca umorzenia pożyczki.
Przepis § 2 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia zawiera regulacje dotyczące wydatkowania środków funduszu rehabilitacji w ramach pomocy indywidualnej.
Pracodawca może wskazać, które ze wskazanych wydatków mogą być finansowane dla pracowników niepełnosprawnych. Dlatego też regulamin może zawierać zarówno wszystkie, jak i tylko niektóre z poniższych wydatków:
- odpłatność za przejazd w obie strony, pobyt i leczenie w szpitalach, sanatoriach, placówkach rehabilitacyjno-szkoleniowych, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,
- zakup leków i innych niezbędnych środków medycznych,
- zakup i naprawę indywidualnego sprzętu rehabilitacyjnego, wyrobów medycznych, w tym przedmiotów ortopedycznych oraz środków pomocniczych, urządzeń i narzędzi technicznych oraz środków transportu niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych,
- adaptacja i wyposażenie mieszkań, budynków mieszkalnych oraz obiektów zamieszkanych lub przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
- usprawnianie fizyczne,
- odpłatność za przejazd w obie strony i pobyt na:
– turnusach rehabilitacyjnych wraz z opiekunem – jeśli lekarz zaleci uczestnictwo opiekuna na turnusie rehabilitacyjnym,
– wczasach lub wypoczynku zorganizowanym w innych formach,
- odpłatność za pobyt na koloniach, obozach oraz turnusach rehabilitacyjnych dla niepełnosprawnych dzieci pracowników, a także dla dzieci osób niepełnosprawnych,
- opieka pielęgnacyjna w domu nad pracownikiem niepełnosprawnym w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się, w tym opiekę socjalno-bytową,
- utrzymanie przez osoby niewidome psa przewodnika,
- zakup wydawnictw i pomocy dydaktycznych stosownie do potrzeb osób niepełnosprawnych,
- opłacanie przewodników towarzyszących osobom niewidomym zaliczonym do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz osobom z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonym do znacznego stopnia niepełnosprawności,
- opłacanie tłumacza języka migowego,
- przewóz osoby niepełnosprawnej na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne,
- zwrot kosztów ubezpieczeń komunikacyjnych oraz ryczałtu za używany własny pojazd mechaniczny do celów pozasłużbowych dla osób zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz dla osób zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności z uszkodzeniem narządu ruchu,
- dojazdy do pracy i z pracy osób niepełnosprawnych mających trudności w korzystaniu z publicznych środków transportu,
- odpłatność za kształcenie lub dokształcanie, w tym również w szkołach średnich i wyższych,
- odpłatność za kursy i szkolenia rozwijające pozazawodowe zainteresowania osób niepełnosprawnych,
- opłacanie składki na indywidualne ubezpieczenia osób niepełnosprawnych,
- odpłatność za podstawową i specjalistyczną opiekę medyczną oraz poradnictwo i usługi rehabilitacyjne.
Regulamin zfron powinien precyzyjnie określać zasady dostępności środków dla osób niepełnosprawnych na realizację poszczególnych celów w zakresie wynikającym z ustawy i z rozporządzenia. Nie może on być jednak sprzeczny z obowiązującym prawem, w tym z przepisami mającymi zastosowanie do wydatkowania środków zfron.