Od 17 stycznia 2009 r. obowiązuje nowe rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych. Przepisy określają warunki, jakie muszą spełnić podmioty, które zamierzają umożliwić wejście bądź powrót do pracy osobom bezrobotnym przez tzw. staż, stanowiący jeden z instrumentów rynku pracy wspomagający proces zatrudnienia.
Nie każdy jednak może być stażystą. Przywilej taki odnosi się jedynie do osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy, do których zalicza się bezrobotnych:
- do 25. roku życia,
- którzy pozostają bez pracy długotrwale albo po zakończeniu realizacji kontraktu socjalnego,
- będących kobietami, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka,
- powyżej 50. roku życia,
- bez kwalifikacji zawodowych, doświadczenia zawodowego lub wykształcenia średniego,
- samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 18. roku życia,
- którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęli zatrudnienia,
- niepełnosprawnych.
Korzyścią takiego rozwiązania dla pracodawcy jest niewątpliwie brak obowiązku płacenia bezrobotnym wynagrodzenia. W trakcie stażu bezrobotnemu przysługuje stypendium, które wypłaca powiatowy urząd pracy, i to on także nalicza i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od tego stypendium.
Organizatorem stażu w rozumieniu rozporządzenia, mogą być:
- pracodawcy,
- rolnicze spółdzielnie produkcyjne,
- pełnoletnie osoby fizyczne zamieszkujące oraz prowadzące na terytorium Polski osobiście i na własny rachunek działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej (w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej), w pozostającym w ich posiadaniu gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub prowadzące dział specjalny produkcji rolnej,
- organizacje pozarządowe,
- przedsiębiorcy niezatrudniający pracownika na zasadach przewidzianych dla pracodawców.
Formalne aspekty umowy o zorganizowanie stażu
Aby pozyskać do pracy bezrobotnego, organizator musi złożyć do starosty wniosek o zawarcie umowy o zorganizowanie stażu.
Wniosek dotyczący zorganizowania stażu jest bardzo sformalizowany i musi zawierać takie dane, jak:
- liczbę pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy,
- liczbę przewidywanych miejsc pracy, na których bezrobotni będą odbywać staż,
- imię i nazwisko oraz stanowisko opiekuna bezrobotnego odbywającego staż pełniącego swoistą rolę mentora, który udziela bezrobotnemu wskazówek i pomocy w wypełnianiu powierzonych zadań,
- proponowany okres odbywania stażu,
- opis zadań, jakie będą wykonywane podczas stażu przez bezrobotnego,
- wymagania dotyczące predyspozycji psychofizycznych i zdrowotnych, poziomu wykształcenia oraz minimalnych kwalifikacji niezbędnych do podjęcia stażu przez bezrobotnego na danym stanowisku pracy.
WAŻNE!
Organizator może zasugerować konkretną osobę z imienia i nazwiska, którą chce przyjąć na staż.
Minimalny okres stażu powinien wynosić 3 miesiące. Istotne jest określenie czasu stażu, ponieważ przyjęty bezrobotny nie może odbywać ponownie stażu u tego samego organizatora, na tym samym stanowisku pracy, na którym wcześniej odbywał staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub przygotowanie zawodowe dorosłych.
Po zaakceptowaniu wniosku starosta z organizatorem podpisują umowę, w której m.in. określają: datę rozpoczęcia i zakończenia stażu oraz jego program.
Ograniczenia i przywileje
Przepisy rozporządzenia, w porównaniu ze stanem prawnym dotychczas obowiązującym w tym zakresie, ograniczyły liczbę osób, które jednocześnie mogą odbywać staż u danego podmiotu. U organizatora stażu, który jest pracodawcą, mogą odbywać jednocześnie staż bezrobotni w liczbie nieprzekraczającej liczby pracowników (w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy) zatrudnionych u pracodawcy w dniu składania wniosku. Natomiast jeśli organizatorem nie jest pracodawca, staż może odbywać jednocześnie tylko 1 bezrobotny.
Czas pracy stażysty nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo (w przypadku niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności odpowiednio – 7 i 35 godzin). Staż w niedziele i święta, w porze nocnej, w systemie pracy zmianowej oraz w godzinach nadliczbowych jest co do zasady zabroniony, chyba że starosta wyrazi na to zgodę i dodatkowo wymaga takiego rozkładu czasu pracy charakter pracy w danym zawodzie.
Przepisy przewidują możliwość dość łatwego rozstania się ze stażystą, który nie spełni oczekiwań organizatora stażu.
Przykład
Pracodawca zatrudnił stażystę na stanowisku informatyka w celu przepisywania danych do aplikacji internetowej. Jednak po rozpoczęciu stażu stażysta złamał rękę. Zakończenie stażu przed upływem ustalonego terminu może nastąpić na wniosek organizatora stażu lub z urzędu w sytuacji, gdy wskutek nawet usprawiedliwionej nieobecności stażysty zrealizowanie programu stażu nie jest możliwe.
Obowiązki organizatora stażu
Rozporządzenie dość precyzyjnie określa również wzajemne obowiązki stron „stosunku stażowego”. Wprowadza m.in. rozbudowany katalog powinności, które ciążą na podmiocie przyjmującym na staż. Wiele z nich ma charakter zbliżony do relacji pracodawca–pracownik.
Organizator musi przede wszystkim:
- zapewnić bezrobotnemu bezpieczne i higieniczne warunki odbywania stażu oraz profilaktyczną ochronę zdrowia,
- przeszkolić bezrobotnego w zakresie bhp i przepisów ppoż.,
- przydzielić odzież i obuwie robocze, środki ochrony indywidualnej oraz niezbędne środki higieny osobistej,
- zapewnić bezpłatne posiłki i napoje profilaktyczne,
- wydać bezrobotnemu opinię zawierającą informacje o zadaniach realizowanych przez bezrobotnego i umiejętnościach praktycznych pozyskanych w trakcie stażu.
Organizator w terminie 5 dni po zakończeniu każdego miesiąca dostarcza staroście listę obecności podpisywaną przez bezrobotnego oraz informuje go niezwłocznie (nie później jednak niż w terminie 7 dni) o przypadkach przerwania odbywania stażu, o każdym dniu nieusprawiedliwionej nieobecności bezrobotnego oraz o innych zdarzeniach istotnych dla realizacji programu.
Po odbyciu stażu możliwe jest zatrudnienie byłego stażysty. W ten sposób pracodawca może w łatwy sposób pozyskać sprawdzonego pracownika.
Bezrobotny sporządza natomiast m.in. sprawozdanie z przebiegu stażu zawierające informacje o wykonywanych zadaniach oraz uzyskanych kwalifikacjach lub umiejętnościach zawodowych, których prawdziwość poświadcza opiekun, a które to dokumenty wraz z opinią przedkłada po zakończeniu stażu staroście.
Podstawa prawna:
- rozporządzenie MPiPS z 20 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych (DzU nr 142, poz. 1160).