Tymczasowe aresztowanie jest jednym z powodów wygaśnięcia stosunku pracy. Jeżeli pracownik przebywa w areszcie dłużej niż trzy miesiące, jego stosunek pracy zostanie rozwiązany z mocy prawa. Oznacza to, że pracodawca nie musi podejmować żadnych działań i składać dodatkowych oświadczeń woli w celu zakończenia stosunku pracy. Zdaniem Sądu Najwyższego okres trzech miesięcy trwania tymczasowego aresztowania należy liczyć od dnia zatrzymania pracownika (wyrok SN z 13 lutego 1997 r., I PKN 6/97, OSNAPiUS 1997 nr 19, poz. 376).
Podstawy zwolnienia z pracy
Tymczasowe aresztowanie nie może stanowić przyczyny dyscyplinarnego rozwiązania umowy o pracę. Natomiast nie ma żadnych przeszkód, by pracodawca rozwiązał umowę o pracę z winy pracownika, jeżeli istnieją realne przesłanki wynikające z art. 52 k.p. (np. pracownik popełnił przestępstwo w okresie zatrudnienia, które uniemożliwia jego dalsze zatrudnienie na zajmowanym stanowisku). Pracodawca powinien wówczas pamiętać o tym, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie jednego miesiąca od uzyskania przez niego wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.
Jeżeli rozwiązanie w trybie art. 52 k.p. dotyczyłoby pracowników objętych szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy, np. kobiet w ciąży lub w trakcie urlopu macierzyńskiego, pracodawca musi uzyskać zgodę, a nie opinię, związku zawodowego, działającego na terenie danego zakładu pracy.
Zdaniem przeważającej części doktryny do upływu trzech miesięcy nieobecności pracownika z powodu tymczasowego aresztowania pracodawca nie może wypowiedzieć (wyjątek stanowi ogłoszenie upadłości lub likwidacji zakładu pracy), jak również rozwiązać bez wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn niezawinionych przez pracownika (art. 53 k.p.).
Ponowne zatrudnienie
Jeżeli umowa o pracę wygasła z powodu tymczasowego aresztowania, a postępowanie karne zostało umorzone lub zapadł wyrok uniewinniający, pracodawca ma kodeksowy obowiązek ponownego zatrudnienia pracownika (nie dotyczy to umorzenia warunkowego i umorzenia z powodu przedawnienia lub amnestii). Nie oznacza to jednak zatrudnienia na poprzednich warunkach. Jednak zdaniem Sądu Najwyższego wynikający z przepisu art. 66 par. 2 k.p. obowiązek ponownego zatrudnienia pracownika nie jest uzależniony od możliwości pracodawcy. Pracodawca obowiązany jest ponownie zatrudnić pracownika na dotychczasowym, równorzędnym lub innym, zgodnym z jego kwalifikacjami stanowisku, odpowiadającym w zasadzie poprzednim warunkom wynagrodzenia, jeżeli szczególne okoliczności nie stoją temu na przeszkodzie (uchwała SN z 19 grudnia 1980 r., I PZP 42/80, OSNCP 1981, nr 6, poz. 99).
Pracownik powinien zgłosić swój powrót do pracy w ciągu siedmiu dni od momentu uprawomocnienia się orzeczenia o umorzeniu postępowania. Przekroczenie tego terminu zwalnia pracodawcę z obowiązku ponownego zatrudnienia pracownika, chyba że jego przekroczenie nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.
Ważne!
W razie naruszenia przez pracodawcę przepisów dotyczących wygaśnięcia umowy o pracę pracownik ma prawo wnieść odwołanie do sądu pracy. Może on dochodzić przywrócenia do pracy lub odszkodowania.
Przykład:
ARESZTOWANIE W CZASIE URLOPU BEZPŁATNEGO
Zygmunt S. jest zatrudniony na podstawie umowy na czas nieokreślony. Od 1 marca 2007 r. przebywa na rocznym urlopie bezpłatnym. W połowie czerwca został aresztowany na okres trzech miesięcy. W opisywanej sytuacji tymczasowe aresztowanie nie spowoduje wygaśnięcia stosunku pracy, ponieważ pracownik jest nieobecny w firmie z powodu urlopu, a nie z powodu tymczasowego aresztowania.
Z ORZECZNICTWA SĄDU NAJWYŻSZEGO
Pracownik, z którym umowa o pracę wygasła na skutek trzymiesięcznej nieobecności w pracy spowodowanej tymczasowym aresztowaniem (art. 66 par. 1 k.p.), nie traci prawa do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy przysługujący mu w roku, w którym nastąpiło wygaśnięcie stosunku pracy (uchwała SN z 18 lutego 1976 r., I PZP 51/75, OSNCP 1976/7-8/160).
Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres niezdolności do pracy przypadającej w czasie tymczasowego aresztowania bez względu na przyczynę umorzenia postępowania karnego (uchwała SN z 27 czerwca 1988 r., III UZP 13/88, OSNCP 1989/5/78).
Pozostawania pracownika bez pracy w okresie pomiędzy wygaśnięciem stosunku pracy z powodu pobytu w tymczasowym areszcie (art. 66 par. 1 k.p.), z którego został zwolniony na skutek wyroku uniewinniającego, a podjęciem pracy w dotychczasowym zakładzie pracy zobowiązanym w myśl art. 66 par. 2 k.p. do ponownego zatrudnienia pracownika, nie uważa się - w świetle art. 51 par. 1 zd. 2 w związku z art. 67 k.p. - za przerwę w zatrudnieniu pociągającą za sobą utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia (uchwała SN z 26 lipca 1979 r., I PZP 25/79, OSNCP 1979, nr 12, poz. 237).
Podstawa prawna:- art. 52, 52, 56, 66 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).