Agnieszka Śniegowska, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
Jakie urlopy szkoleniowe przysługują pracownikom?
W związku z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracownikowi przysługuje m.in. płatny urlop szkoleniowy. Uprawnienia pracownika określają przepisy art. 1031 § 2 pkt 1 i nast. kodeksu pracy. Wymiar urlopu zależy od egzaminu, do którego pracownik przystępuje. W przypadku egzaminów eksternistycznych, maturalnego i potwierdzającego kwalifikacje zawodowe wynosi on 6 dni. W ostatnim roku studiów na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego - 21 dni. Urlop ten udzielany jest w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (art. 1032 § 1 i 2 k.p.). Jest to wymiar maksymalny. Pracownik może skorzystać z krótszego urlopu albo wcale. Pracodawca może również przyznać pracownikowi dodatkowy płatny urlop szkoleniowy wykraczający poza wymiar ustawowy lub w przypadkach, które nie zostały w ustawie wskazane.
Polecamy: Encyklopedia kadr i płac
Na gruncie ww. przepisu wątpliwości dotyczą tego, w jakich przypadkach w praktyce pracownikowi przysługuje płatny urlop szkoleniowy w ramach tzw. podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Kodeks pracy posługuje się w tym zakresie pojęciami egzaminu „eksternistycznego”, „maturalnego” i „dyplomowego” oraz „potwierdzającego kwalifikacje zawodowe”. Sam ich jednak nie definiuje. Najwięcej wątpliwości rodzi interpretacja „egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe”. Pozostałe egzaminy bowiem, przy pomocy przede wszystkim ustawy o systemie oświaty, da się zdefiniować i odnieść do konkretnych egzaminów przewidzianych w toku nauczania. Zakres wspomnianego już egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe jest dyskusyjny również wśród komentatorów prawa pracy. Pojawiają się wątpliwości, czy można nim objąć każdy egzamin, do którego przystępuje pracownik w ramach szkolenia (kursu itp.), czy tylko końcowy, czy taki, który wynika z programu organizatora czy też wyłącznie z przepisów?
Kto ma prawo do urlopu szkoleniowego w celu podwyższenia kwalifikacji
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM
Kiedy pracownik może skorzystać z urlopu szkoleniowego?
Wspomniana już ustawa o systemie oświaty przez egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie rozumie egzamin umożliwiający uzyskanie dyplomu lub świadectwa potwierdzającego kwalifikację w zawodzie, jeżeli został przeprowadzony w zakresie jednej kwalifikacji. Przez kwalifikacje w zawodzie natomiast - wyodrębniony w danym zawodzie zestaw oczekiwanych efektów kształcenia, których osiągnięcie potwierdza świadectwo wydane przez okręgową komisję egzaminacyjną, po zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w zakresie jednej kwalifikacji (art. 3 pkt 19 i 21 tej ustawy). Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w swoich wyjaśnieniach (www.mpips.gov.pl) potwierdziło, że jest to egzamin zdawany w celu uzyskania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po ukończeniu m. in. zasadniczej szkoły zawodowej, czteroletniego technikum oraz trzyletniego technikum dla absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej (art. 9 ust 1 pkt. 3 lit a, d, f – h ustawy o systemie oświaty) oraz egzamin kwalifikacyjny, o którym mowa w § 1 pkt 5 rozporządzeniu Ministra Edukacji i Nauki w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (Dz. U. Nr 31, poz. 216), umożliwiający ocenę poziomu opanowania wiadomości i umiejętności z zakresu zawodu występującego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, przewidzianego do kształcenia w zasadniczej szkole zawodowej, którego zdanie umożliwia uzyskanie tytułu zawodowego. Ponadto, wskazało, że uprawnienie do urlopu szkoleniowego na udział w egzaminie potwierdzającym kwalifikacje zawodowe może przysługiwać również, gdy inne przepisy tak określają warunki potwierdzania kwalifikacji zawodowych.
Studia podyplomowe bez urlopu szkoleniowego
Urlop szkoleniowy nie przysługuje natomiast, jeżeli przepisy nie wiążą z ukończeniem danej formy kształcenia obowiązku potwierdzenia uzyskania kwalifikacji zawodowych w formie egzaminu. Zatem urlop szkoleniowy przewidziany w nowych przepisach nie przysługuje, jeżeli organizator podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracownika sam zadecyduje, że dana forma kształcenia kończy się „egzaminem”, nazwanym przez niego „eksternistycznym” lub „potwierdzającym kwalifikacje zawodowe”.
Urlop szkoleniowy - jak pogodzić pracę z nauką?
Taka interpretacja sugerowałaby, że urlop szkoleniowy na przygotowanie się do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe przysługuje wyłączenie w przypadkach, w których egzamin jest przewidziany przepisami prawa, a nie jedynie wewnętrznie przez organizatora szkolenia. Oznaczałoby to węższe rozumienie tego pojęcia i ograniczenie uprawnień urlopowych pracownika do tak zdefiniowanych form kształcenia. Tymczasem, podnoszenie kwalifikacji zawodowych zostało przez kodeks pracy ujęte szerzej, jako zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą (por. 1031 § 1 k.p.). Potwierdzenie zdobycia kwalifikacji zawodowych odnosiłoby się w takim kontekście do każdej możliwej formy szkolenia, o ile tylko pracownik uczestniczyłby w niej z inicjatywy lub za zgodą pracodawcy. Przy takiej interpretacji urlop szkoleniowy przysługiwałby pracownikowi również w przypadkach np. egzaminów cząstkowych, które można byłoby uznać za potwierdzające „zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności”. To jednak w praktyce mogłoby się wiązać z koniecznością udzielania pracownikowi nawet kilku urlopów szkoleniowych w ramach jednego szkolenia.
Wydaje się zatem, że bardziej racjonalne byłoby odniesienie urlopu szkoleniowego do egzaminów końcowych przewidzianych daną formą szkolenia. W kwestii „źródła” egzaminu, a więc czy obowiązek potwierdzenia kwalifikacji poprzez zdanie egzaminu powinien wynikać z organizacji (regulaminu) szkolenia czy wyłącznie z przepisu prawa opowiedzenie się za szerszym rozumieniem i dopuszczeniem również pierwszego przypadku bardziej opowiadałoby istocie omawianej regulacji. Tym bardziej, gdy weźmie się pod uwagę, że skorzystanie przez pracownika z prawa do płatnego urlopu może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy pracodawca kieruje go na takie szkolenia lub wyraża na nie zgodę. Można przypuszczać, że ma również wiedzę o przebiegu szkolenia, w tym także i obowiązku (lub nie) potwierdzenia przez pracownika jego zakończenia w określony sposób. Na korzyść takiej argumentacji przemawia również to, że formy podnoszenia kwalifikacji zawodowych, o których mowa w kodeksie pracy, niekoniecznie są i nawet mogą być enumeratywnie określone w przepisach prawa.