Ogólne zasady obliczania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy określa rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop, zwane dalej rozporządzeniem. Zawarte w nim uregulowania odnoszące się do obliczania ekwiwalentu pieniężnego dotyczą jednak tylko osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie ma natomiast osobnych regulacji w stosunku do pracowników zatrudnionych na część etatu. Jak zatem postępować w ich przypadku?
Procedura obliczania ekwiwalentu
Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop ustala się, stosując, z pewnymi zmianami określonymi w rozporządzeniu, zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego.
I tak, ustalając podstawę wymiaru ekwiwalentu:
- stałe miesięczne składniki wynagrodzenia uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do tego ekwiwalentu,
- składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy miesięczne w zmiennej wysokości, uzyskane przez pracownika w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się w przeciętnej wysokości z okresu 3 miesięcy,
- składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się w średniej wysokości z tego okresu.
Należy pamiętać, że ekwiwalent za niewykorzystany urlop ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem:
- jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
- wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
- gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
- wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
- ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
- dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
- odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
- wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.
Współczynnik ekwiwalentowy
Sumę miesięcznych wynagrodzeń ustalonych w sposób wskazany powyżej należy podzielić przez współczynnik ekwiwalentowy, który służy do ustalenia ekwiwalentu za 1 dzień urlopu (§ 19 rozporządzenia). W 2009 r. współczynnik ten wynosi 21,08. Dotyczy on obliczania ekwiwalentu dla zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. I tu pojawia problem, gdyż, tak jak zaznaczono na wstępie, ustawodawca nie przewidział odrębnych regulacji do wyliczania ekwiwalentu dla niepełnoetatowców. W związku z powyższym w 2004 r. Departament Prawa Pracy Ministerstwa Gospodarki i Pracy zaproponował, aby wartość współczynnika ustalać proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy określonego w umowie o pracę. Stanowisko to, powszechnie akceptowane, obowiązuje do dzisiaj. I tak, obliczając ekwiwalent dla pracownika zatrudnionego na 1/2 etatu, współczynnik wyniesie 10,54, dla zatrudnionego na 3/4 etatu - 15,81, a dla zatrudnionego na 1/4 etatu - 5,27.
Dzienna norma czasu pracy
Otrzymaną (po podzieleniu sumy miesięcznych wynagrodzeń przez współczynnik ekwiwalentowy) kwotę ekwiwalentu za 1 dzień urlopu dzielimy przez 8 (niezależnie od wymiaru etatu jest to ogólna dzienna norma czasu pracy; zgodnie z art. 1542 § 2 k.p. jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy), co daje nam ekwiwalent za 1 godzinę urlopu.
Następnie mnożymy ekwiwalent za jedną godzinę urlopu przez liczbę godzin niewykorzystanego przez pracownika urlopu wypoczynkowego. Otrzymana kwota jest kwotą ekwiwalentu, jaką należy wypłacić pracownikowi.
Przykłady
Pracownik otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę, którego termin upłynął 31 stycznia 2009 r. Pracownik był zatrudniony na 1/2 etatu, pobierał stałe wynagrodzenie miesięczne w wysokości 1200 zł oraz nagrody miesięczne w zmiennej wysokości. W okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu otrzymał nagrody w wysokości 300 zł (październik), 250 zł (listopad) oraz 500 zł (grudzień). Pracodawca jest zobowiązany do wypłaty ekwiwalentu za 20 godzin niewykorzystanego urlopu. Jak go obliczyć?
Stałe miesięczne wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 1200 zł uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do ekwiwalentu. Ponadto do podstawy wymiaru ekwiwalentu przyjmujemy przeciętną wysokość nagród wypłaconych pracownikowi od października do grudnia 2008 r. (czyli z ostatnich 3 miesięcy):
300 zł + 250 zł + 500 zł = 1050 zł
1050 zł : 3 miesiące = 350 zł.
Następnie należy ustalić łączne miesięczne wynagrodzenie pracownika. Sumujemy wynagrodzenie ze stałych i zmiennych składników:
1200 zł + 350 zł = 1550 zł - otrzymana kwota to podstawa ekwiwalentu za urlop.
Następnie, aby obliczyć ekwiwalent za jeden dzień urlopu, podstawę ekwiwalentu dzielimy przez współczynnik ekwiwalentowy (proporcjonalnie zmniejszony do wymiaru etatu pracownika, czyli 10,54).
1550 zł : 10,54 = 147,06 zł - otrzymaną kwotę ekwiwalentu za jeden dzień urlopu dzielimy przez 8 godzin, co daje nam ekwiwalent za jedną godzinę urlopu.
147,06 zł : 8 = 18,38 zł.
Kwotę ekwiwalentu, jaką należy wypłacić pracownikowi, otrzymujemy, mnożąc kwotę ekwiwalentu za jedną godzinę urlopu przez liczbę godzin niewykorzystanego urlopu.
18,38 zł x 20 godzin= 367, 60 zł.
Pracownik, którego stosunek pracy uległ rozwiązaniu z końcem 2008 r., był zatrudniony na 3/4 etatu. Otrzymywał stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości 1800 zł i premię regulaminową w stałej wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego. Pracownikowi zostało 14 godzin urlopu. Jak wyliczyć ekwiwalent?
Stałe miesięczne wynagrodzenie zasadnicze (1800 zł) oraz premię (1800 zł x 20% = 360 zł) uwzględnia się w wysokości należnej w miesiącu nabycia prawa do ekwiwalentu.
2160 zł (1800 zł + 360 zł) to podstawa ekwiwalentu za urlop.
2160 zł : 15,81 (współczynnik ekwiwalentowy proporcjonalnie zmniejszony do wymiaru etatu pracownika) = 136,62 zł - ekwiwalent za jeden dzień urlopu.
136,62 zł : 8 = 17,08 zł - ekwiwalent za jedną godzinę urlopu.
17,08 zł x 14 godzin = 239,12 zł - kwota ekwiwalentu, jaką należy wypłacić pracownikowi.
Podstawa prawna:
- art. 1542 § 2 Kodeksu pracy,
- rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 17 ze zm.).