Prawo do urlopu wychowawczego zostało uregulowane w art. 186 Kodeksu pracy. Stanowi on, że pracownik zatrudniony co najmniej sześć miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do tego sześciomiesięcznego okresu wlicza się wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia. Do okresu zatrudnienia pracowniczego, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wychowawczego, wlicza się również okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych - Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 czerwca 1998 r., III AUa 296/98, OSA 199/5/28. Do wymienionego okresu zaliczamy również staż z prawem do stypendium, co wynika z art. 79 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674 z późn. zm.).
Polecamy produkt: Zasiłki, urlopy, zwolnienia – nowe prawa rodziców
Prawo do obniżonego wymiaru czasu pracy osoby uprawnionej do urlopu wychowawczego zostało określone w art. 186(7) k.p. W myśl niego pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracownik powinien złożyć pisemny wniosek do pracodawcy w terminie co najmniej 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze.
Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
Pracownik, który złoży do pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego lub wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy jest chroniony przed rozwiązaniem lub wypowiedzeniem umowy o pracę. Ochrona ta przysługuje od dnia złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu oraz od dnia złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, jednak nie dłużej niż przez łączny okres 12 miesięcy.
Analiza wskazanych przepisów wskazuje iż brak w Kodeksie pracy unormowania, które dotyczyłyby wzajemnych relacji między tymi uprawnieniami pracowniczymi.
Brak również jakichkolwiek wskazówek w jaki sposób, zakładając taką relację następuje ich „konsumowanie”, co wskazywane jest przez niektórych przedstawicieli doktryny.
Zakładając racjonalność i celowość działań ustawodawcy można zaryzykować stwierdzenie, że tak ważna zależność w/w przepisów zostałby uwzględniona niebudzącym żadnych wątpliwości w stosowaniu zapisem ustawowym.
Wnioskodawca o jedno lub drugie uprawnienie składa w stosownym terminie odpowiednio skonstruowane podanie (wniosek ). Ustawodawca nie przewidział żadnych wymogów formalnych dotyczących wnioskowania, które miałyby uwzględniać wpływ jednego uprawnienia na drugie.
Należałoby również zadać pytanie, czy pracownik korzystający z obniżenia wymiaru czasu pracy może być (ma być) traktowany jako osoba korzystająca z urlopu wychowawczego ze wszystkimi tego konsekwencjami?
Na tak postawione pytania trudno w piśmiennictwie znaleźć jednoznaczne odpowiedzi. Nie pomaga to pracodawcom w stosowaniu tych przepisów.
Poniżej kilka wyjaśnień zaprezentowanych w doktrynie, które niestety nie są jednolite w przekazie.
Jaśkowski Kazimierz, Komentarz aktualizowany do Kodeksu Pracy. Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy. LEX/el. 2016
(…) Okres, w którym pracownik korzysta z prawa do obniżenia wymiaru czasu pracy konsumuje okres, w którym pracownik może korzystać z urlopu wychowawczego. Innymi słowy, wymiar urlopu wychowawczego skraca się o okres korzystania z obniżenia wymiaru czasu pracy na podstawie art. 1867 § 1 (…)
Baran Krzysztof W. (red.), Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III, WK 2016
(…) Zaważywszy jednak, że obniżenie wymiaru czasu pracy uzupełnia tylko prawo do urlopu wychowawczego, trzeba uznać, iż łączny okres korzystania z urlopu wychowawczego i z obniżenia wymiaru czasu pracy nie powinien przekraczać okresu trwania urlopu wychowawczego, tj. 35 (36) miesięcy (…)
Elżbieta Szemplińska (Konsultacje i wyjaśnienia, PiZS. 2004.11.42, LEX 45342/1)
(…) z powołanego przepisu (art. 1867 k.p.) również nie wynika zakaz – w razie skorzystania ze zmniejszenia wymiaru czasu pracy – korzystania następnie z urlopu wychowawczego. Sam fakt świadczenia pracy w niepełnym wymiarze nie ogranicza w najmniejszym stopniu prawa pracownika do urlopu wychowawczego.
Stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.10.2014
(…) prawo do obniżenia wymiaru czasu pracy na podstawie art. 1867 K.p. jest odrębnym i niezależnym uprawnieniem wobec urlopu wychowawczego, aczkolwiek z tym urlopem funkcjonalnie powiązanym z tego względu, że przysługującym pracownikowi uprawnionemu do urlopu wychowawczego. Tym samym okres pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego nie wpływa na wymiar urlopu wychowawczego. Natomiast z prawa do pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy na podstawie art. 1867 K.p. pracownik będzie korzystał przez okres, w którym będzie spełniał ustawowe warunki uprawniające go do urlopu wychowawczego. (…)
Zobacz serwis: Ubezpieczenia społeczne